Polifenole – jakie jest ich działanie na skórę?

Polifenole to związki pochodzenia roślinnego o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, wykorzystywane w kosmetologii. Czym dokładnie są i dlaczego warto szukać produktów pielęgnacyjnych z ich dodatkiem?

• Polifenole to naturalne związku występujące w roślinach, które mają przede wszystkim działanie ochronne, nadają im też kolor i smak.
• Ze względu na silne działanie antyoksydacyjne stały się cennym składnikiem kosmetyków przeciwstarzeniowych.
• Dodatkowo wspomagają regenerację skóry, rozjaśniają przebarwienia, hamują stany zapalne.
• Do polifenoli należą m.in. coraz częściej stosowane w kosmetologii resweratrol i bajkalina.

Polifenole – co to jest?

Polifenole to związki naturalnie występujące w owocach i warzywach – to właśnie one odpowiadają np. za ich barwę i smak, chronią je też przed grzybami i bakteriami chorobotwórczymi, wysokimi bądź niskimi temperaturami czy promieniami UV (stanowiąc część ich układu immunologicznego). Ich podstawowe grupy to: flawonoidy (największa i najlepiej poznana), kwasy fenolowe, taniny, stilbeny (np. resweratrol) i lignany – w zależności od liczby pierścieni aromatycznych oraz sposobu ich połączenia. Z chemicznego punktu widzenia polifenole to związki organiczne zawierające w strukturze jeden lub kilka pierścieni węglowodorów aromatycznych i co najmniej dwie grupy hydroksylowe. W sumie zidentyfikowano ich około 5 tysięcy. Polifenole nie są syntetyzowane przez ludzi i zwierzęta, lecz dostarczane poprzez spożywanie pokarmów roślinnych. Mają bardzo wszechstronne i korzystne działanie na cały organizm, dlatego warto zadbać o to, aby znalazły się w codziennej diecie w jak największej ilości:

• są silnymi antyoksydantami i neutralizują szkodliwy wpływ wolnych rodników,
• działają przeciwzakrzepowo i przeciwzapalnie,
• chronią przed grzybami i wirusami,
• uszczelniają naczynia krwionośne,
• mają pozytywny wpływ na skórę, działając przeciwstarzeniowo.

Liczne badania potwierdzają, że polifenole mają ogromny wpływ na cały organizm człowieka i odgrywają dużą rolę w profilaktyce chorób nowotworowych i układu krążenia.¹ Szczególnym rodzajem polifenoli są fitoestrogeny (należą do nich przede wszystkim izoflawony z ziaren soi), które hamują rozwój nowotworów estrogenowzależnych, w tym raka sutka. ² Głównym źródłem polifenoli są:

• zielonolistne, żółte i czerwone warzywa (sałata, kapusta, brokuły, kabaczek, pomidory, papryka, natka pietruszki),
• cytrusy (grejpfruty, pomarańcze),
• czerwone i czarne owoce (aronia, jagody, jeżyny, borówki, maliny, czarne porzeczki, ciemne winogrona, żurawina, wiśnie),
• zielona herbata, kakao, yerba mate,
• jabłka (w skórce), morele,
• cebula, zwłaszcza czerwona,
• nasiona roślin strączkowych i produkty sojowe (bogate źródło izoflawonów).

Generalnie uważa się, że im bardziej intensywny lub ciemny kolor ma owoc lub warzywo, tym większa zawartość polifenoli (za kolor żółty odpowiadają flawonole, a za fioletowy, niebieski, czerwony i pomarańczowy – antocyjany). Związki polifenolowe występują we wszystkich naziemnych częściach roślin: kwiatach, owocach i liściach (wyjątkiem jest cebula, ponieważ to jej część podziemna jest ich najbogatszym źródłem – dokładnie kwercetyny). Źródłem polifenoli są też algi (głównie z gatunku brunatnic).

Polifenole – zastosowanie w kosmetologii

Związki polifenolowe są cennym źródłem antyoksydantów, dzięki czemu mają silne działanie przeciwstarzeniowe. Polifenole napotykając wolne rodniki, oddają im swój wolny elektron, co oznacza, że same stają się wolnymi rodnikami, ale nieaktywnymi (i w takiej formie są wydalane w organizmu). Ponadto są stosowane do przedłużenia trwałości preparatów kosmetycznych. W kosmetologii wykorzystuje się związki polifenolowe z wielu roślin – najczęściej są to flawonoidy (ze względu na wysoką aktywność przeciwwolnorodnikową) pochodzące z zielonej herbaty, z nasion i pestek winogron, z czarnej porzeczki, miłorzębu japońskiego, arniki, aceroli, malwy, cytrusów czy żeń-szenia. Często łączy się je z witaminą C, ponieważ chronią ją przed utlenianiem, co zapewnia podwójną ochronę przed antyoksydantami. Na szczególną uwagę zasługują w pielęgnacji skóry następujące polifenole:
Kwas ferulowy – jest to pochodna kwasu cynamonowego, występuje przede wszystkim w orzechach, ziarnach kawy, ryżu, pszenicy, owsie, burakach i kukurydzy. Ma silne działanie antyoksydacyjne, pobudza syntezę kolagenu i elastyny, rozjaśnia przebarwienia, jest stosowany w pielęgnacji cery naczynkowej i z trądzikiem różowatym. Chroni przed utlenianiem witaminę C i E.
Resweratrol – jego bogatym źródłem są czerwone winogrona, czerwone wino, owoce jagodowe i czerwone wino. Jak działa na skórę? Przede wszystkim jest jednym z najsilniejszych antyoksydantów stosowanych w nowoczesnej kosmetologii. Ponadto aktywując sirtuiny zwiększa żywotność komórek i przedłuża ich życie, pobudzając w skórze naturalne procesy naprawcze i regeneracyjne. Zapobiega też glikacji, która prowadzi do niszczenia kolagenu i elastyny – białek podporowych skóry, odpowiedzialnych za jej jędrność i elastyczność.
Bajkalina – to flawon pozyskiwany z korzenia tarczycy bajkalskiej, niezwykle odpornej na niskie i wysokie temperatury rośliny porastającej górzyste rejony Syberii, Chin i Mongolii. Bajkalina od wieków wykorzystywana jest tam jako naturalny środek leczniczy – przeciwwirusowy, przeciwbakteryjny czy przeciwalergiczny. Tarczyca bajkalska wysycha pod wpływem silnego nasłonecznienia, a odnawia się po opadach deszczu. Ma też zdolność pochłaniania promieniowania UVB i UVA, co pozwala jej przetrwać w warunkach wysokiego nasłonecznienia. Stosowana w kosmetyce hamuje proces skracania się telomerów, przedłużając życie komórek skóry i w ten sposób działając przeciwstarzeniowo, zapobiega też powstawaniu przebarwień.

Poznaj najbardziej skuteczne składniki odmładzające

Polifenole – jak działają na skórę?

Ze względu na wszechstronne właściwości i różnorodność, polifenole znajdują zastosowanie w pielęgnacji skóry z objawami starzenia, z przebarwieniami, naczynkami, niedoskonałościami, a także wrażliwej i alergicznej. Są częstym składnikiem kremów na dzień i na noc oraz kuracji odmładzających, regenerujących i rewitalizujących – zarówno do skóry młodej, jak i dojrzałej.

• Chronią skórę przed stresem oksydacyjnym, który jest jedną z głównych przyczyn przyspieszonego starzenia się skóry. Wspomagają też działanie innych silnych antyoksydantów, takich jak witaminy A, C i E.
• Zapobiegają degradacji włókien kolagenu i elastyny oraz kwasu hialuronowego (poprzez hamowanie aktywności enzymów: kolagenazy, elastazy i hialuronidazy) – zapewniając skórze jędrność, gęstość i odpowiednie nawilżenie.
• Zmniejszają zmarszczki, wygładzają skórę, spowalniają proces jej starzenia się.
• Wzmacniają i uszczelniają naczynia krwionośne, poprawiają mikrocyrkulację krwi, dzięki czemu przywracają skórze zdrowy koloryt, promienny blask i świeżość. Stosowane na okolicę oczu redukują sińce i cienie pod oczami.
• Chronią komórki skóry przed niszczącym wpływem promieni UV, zmniejszają wywołane przez nie uszkodzenia DNA, działają naprawczo. Często są stosowane w kremach przeciwsłonecznych z filtrami.
• Hamują aktywność tyrozynazy, rozjaśniając przebarwienia i ujednolicając koloryt skóry.
• Ze względu na silne działanie przeciwzapalne łagodzą skórę i przyspieszają jej gojenie.
• Zapobiegają powstawaniu niedoskonałości – to zasługa ich działania antybakteryjnego i przeciwzapalnego.
• Naprawiają fotouszkodzenia wywołane nadmierną ekspozycją na promienie UV.
• Karotenoidy – w tym głównie beta-karoten (pomarańczowy barwnik obecny np. w marchwi i dyni) – są też stosowane w kosmetykach przyspieszających opalanie i brązujących, zapewniając skórze złocisty odcień naturalnej opalenizny.

¹ Polifenole – źródło naturalnych przeciwutleniaczy, mgr inż. Anna Sadowska, prof. dr hab. Franciszek Świderski, mgr inż. Rita Kromołowska, Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie, Postępy techniki przetwórstwa spożywczego 1/2011
² Polifenole w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, Aneta Koszowska, Anna Dittfeld, Anna Puzoń-Brończyk, Justyna Nowak, Barbara Zubelewicz-Szkodzińska, Zakład Profilaktyki Chorób Żywieniowozależnych, Wydział Zdrowia Publicznego, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice, kierownik Zakładu: dr hab. n. farm. Elżbieta Grochowska-Niedworok, http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2014/11/pf_2013_263-266.pdf