Kwas azelainowy - czy pomaga w leczeniu trądziku?

Kwas azelainowy zyskuje popularność w kosmetyce jako składnik do zadań specjalnych. Ma wielokierunkowe działanie: przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, wybielające i złuszczające. Bardzo często wykorzystuje się go przy leczeniu trądziku oraz przy usuwaniu przebarwień.

• Kwas azelainowy ma szerokie zastosowanie w kosmetyce i wyróżnia się wysoką skutecznością.
• Pomaga leczyć trądzik, zmniejsza rumień w trądziku różowatym, rozjaśnia przebarwienia.
• Jest polecany w każdym wieku, docenią go też osoby ze skórą zmęczoną i zanieczyszczoną.
• Może być bezpiecznie stosowany przez kobiety w ciąży.

Kwas azelainowy – jak działa?

Kwas azelainowy (azelaic acid, AZA) jest dikarboksylowym kwasem o wielokierunkowym działaniu, który posiada szerokie zastosowanie w kosmetyce:

• działa przeciwzapalnie – zmniejsza ryzyko infekcji i powstania blizn pozapalnych,
• działa przeciwbakteryjnie – zarówno na bakterie tlenowe, jak i beztlenowe; wykazuje działanie bakteriobójcze na Propionibacterium acnes – bakterie odpowiedzialne za powstawanie trądziku,
• reguluje pracę gruczołów łojowych – hamuje nadmierne wydzielanie sebum , zmniejszając przetłuszczanie i błyszczenie skóry,
• rozjaśnia przebarwienia – blokuje powstawanie melaniny odpowiedzialnej za nieregularny koloryt skóry,
• zmniejsza nadmierną keratynizację – zmniejsza zaskórniki i oczyszcza pory,
• delikatnie złuszcza martwe komórki naskórka,
• ma działanie antyoksydacyjne – neutralizuje działanie wolnych rodników, chroni skórę przed przedwczesnym starzeniem.

Kwas azelainowy wytwarzany jest naturalnie przez drożdże Malassezia furfur, będące częścią fizjologicznej flory skórnej. Znajduje się również w roślinach: jęczmieniu, pszenicy i życie. Ponieważ jego słaba rozpuszczalność w wodzie jest dużym utrudnieniem dla technologów opracowujących składy preparatów kosmetycznych, prowadzone są badania nad stworzeniem jego pochodnych, takich jak azeloglicyna.

Kwas azelainowy w kosmetyce

Cechą charakterystyczną kwasu azelainowego jest to, że działa on na skórę wielokierunkowo, dzięki czemu jest w stanie minimalizować niekorzystne objawy chorób skóry oraz ich następstw, a także zapobiec ich ponownemu wystąpieniu. Kwas azelainowy możemy spotkać w składzie wielu kosmetyków przeznaczonych nie tylko dla skóry trądzikowej, ale też naczyniowej. Silne działanie przeciwbakteryjne w połączeniu z delikatną pielęgnacją sprawia, że preparaty z dodatkiem tej substancji mogą być również bezpiecznie stosowane przez osoby, które mają skórę wrażliwą czy nadreaktywną. W gabinetach kosmetycznych kwas azelainowy stosuje się najczęściej w formie płynnej, jako składnik peelingów chemicznych, które mają na celu wspomaganie leczenia trądziku młodzieńczego i trądziku różowatego, redukcję łojotoku, zmniejszenie ilości zaskórników czy zwężenie porów skóry. Kwas azelainowy jest też składnikiem leków, maści oraz kremów przeznaczonych do codziennej pielęgnacji (w stężeniu 5-20%). Kwas azelainowy świetnie też radzi sobie z nieestetycznymi przebarwieniami pozapalnymi – będącymi niechcianą pamiątką po krostach i wykwitach zapalnych. Choć preparaty z dodatkiem kwasu azelainowego (w stężeniu 5-20%) są dostępne bez recepty, to najlepiej stosować je pod kontrolą specjalisty (np. dermatologa bądź kosmetologa), aby w bezpieczny i skuteczny sposób wykorzystać jego właściwości. Im wyższa zawartość tego kwasu w wybranym preparacie, tym większa jego skuteczność. Jest to delikatna substancja, ale o silnym działaniu leczniczym, która nie podrażnia i nie uszkadza skóry, prowadzi zaś do systematycznej poprawy jej kondycji. Przy wysokim stężeniu odczuwane może być jedynie lekkie, przemijające pieczenie lub swędzenie skóry.

Kwas azelainowy na trądzik

Trądzik pospolity można nazwać problemem współczesnego społeczeństwa – dotyka on ponad 40% populacji na całym świecie, a w przypadku 10% wymagane jest podjęcie specjalistycznego leczenia. Co więcej, jest to dolegliwość, z którą mają do czynienia nie tylko nastolatki, ale też wiele osób w dojrzałym wieku (mówimy wtedy o tzw. trądziku wieku dorosłego). Kwas azelainowy jest substancją, która znalazła zastosowanie w terapii trądziku – zarówno w profesjonalnych zabiegach, jak i domowej pielęgnacji. Daje bardzo dobre rezultaty zwłaszcza w leczeniu trądziku o umiarkowanym nasileniu, a jego efektywność jest porównywalna z retinoidami.

Dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym, bakteriobójczym oraz złuszczającym, kwas azelainowy wykorzystywany jest zarówno do leczenia miejscowych nadkażeń, jak i ciężkich przypadków trądziku młodzieńczego. Warto zaznaczyć, że podczas trwania kuracji cały czas działa z taką samą skutecznością, a bakterie obecne w naszej skórze (odpowiedzialne za rozwój zmian trądzikowych) nie są w stanie uodpornić się na jego działanie.

Kwas azelainowy hamuje też przemianę testosteronu w DHT, czego efektem jest ograniczenie pracy gruczołów łojowych, a także brak nasilania objawów choroby i zaostrzania jej przebiegu. Dzięki swoim właściwościom peelingującym, działa też przeciwzaskórnikowo, prowadząc do jeszcze szybszej poprawy kondycji skóry. Kwas azelainowy złuszcza martwe komórki naskórka, a tym samym zapobiega blokowaniu się ujść gruczołów łojowych i gromadzeniu się w nich bakterii.

Kwas azelainowy na trądzik różowaty i młodzieńczy

Kwas azelainowy to jedna z niewielu substancji leczniczych, która jest w stanie poprawić stan skóry nie tylko w trądziku pospolitym u nastolatków i dorosłych, ale też w trądziku różowatym. Jest to przewlekłe schorzenie skóry obejmujące przede wszystkim środkową część twarzy i charakteryzujące się rumieniem, występowaniem grudek i krost oraz teleangiektazajmi. Kwas azelainowy skutecznie redukuje rumień i zmniejsza postępowanie zmian zapalnych w trądziku różowatym, nie naruszając bariery ochronnej skóry i nie wywołując podrażnień. Uważa się, że może z powodzeniem zastąpić terapię metronidazolem.

Dowiedz się więcej o przyczynach, przebiegu i leczeniu trądziku różowatego.

Kwas azelainowy na przebarwienia

Zdolność redukcji przebarwień skórnych różnego pochodzenia to najwcześniej poznane (i cały czas badane) działanie kwasu azelainowego. Hamuje on syntezę w obszarze pobudzonych melanocytów oraz aktywność enzymów mitochondrialnych, które wchodzą w skład łańcucha oddechowego. W związku z tym, że kwas azelainowy nie działa na melanocyty w fazie spoczynku, nie oddziałuje na znamiona płaskie czy brodawki, ale za to doskonale radzi sobie z przebarwieniami różnego pochodzenia (posłonecznymi, hormonalnymi, potrądzikowymi, pooparzeniowymi), a także bliznami (np. potrądzikowymi). Krem redukujący przebarwienia często w swoim składzie zawiera właśnie kwas azelainowy. Przy wyższych stężeniach tej substancji (15-20%) widoczne efekty możemy uzyskać już po kilku tygodniach stosowania.

W związku z tym, że kwas azelainowy posiada również właściwości antyoksydacyjne, korzystnie wpłynie na kondycję skóry u tych osób, u których widoczne są oznaki fotostarzenia się skóry. Kwas azelainowy zmniejsza widoczność plam i przebarwień, a dodatkowo zapewnia twarzy bardziej promienny, wypoczęty wygląd. Kwas azelainowy reguluje też proces keratynizacji naskórka, dzięki czemu sprawdzi się przy problemie nieprawidłowego lub posłonecznego rogowacenia skóry.

Przeczytaj więcej o skutecznej profilaktyce przeciwstarzeniowej.

Peeling kwasem azelainowym

Peeling z dodatkiem kwasu azelainowego to skuteczny sposób na pozbycie się trądziku, przebarwień, a nawet zapalenia mieszków włosowych. Peeling pozwala regulować pracę gruczołów łojowych, likwidować przebarwienia już istniejące i zapobiegać pojawianiu się kolejnych, zmniejszać pory, a także poprawiać ogólną strukturę, kondycję czy koloryt skóry. Seria zabiegów wykonanych w gabinecie kosmetycznym pozwala skutecznie poprawić koloryt skóry i zredukować objawy trądziku. Ponadto kwas azelainowy pobudza proces odnowy komórek, co wpływa na uzyskanie efektu odmłodzenia skóry i wygładzenia zmarszczek.

Kwas azelainowy w ciąży

Kwas azelainowy dzięki swojemu delikatnemu działaniu oraz niskiej zdolności przenikania do organizmu (wchłanianie systemowe ok. 3,6% przez skórę) jest chętnie stosowany przez kobiety w ciąży. Nic w tym dziwnego, bowiem stosowanie kwasu azelainowego nie wiąże się praktycznie z żadnymi efektami ubocznymi. Substancja nie działa fototoksycznie, dzięki czemu z kremu lub innego produktu z dodatkiem kwasu azelainowego możemy korzystać również latem. Po zastosowaniu miejscowym kwas azelainowy przenika do wszystkich warstw skóry, a następnie częściowo wydalany jest wraz z moczem w postaci niezmienionej.

Choć preparaty z dodatkiem kwasu azelainowego są ogólnodostępne i nie wymagają posiadania recepty od lekarza, to nie zmienia faktu, że ich stosowanie powinno być cały czas nadzorowane przez dermatologa. Jest to szczególnie ważne w czasie, w którym odpowiadamy nie tylko za siebie, ale też za maleństwo w naszym brzuchu.

Jeżeli jesteś natomiast zainteresowana wykonaniem bardziej specjalistycznego zabiegu z wykorzystaniem kwasu (peelingu), przed jego wykonaniem należy skonsultować się ze specjalistą, bowiem istnieją konkretne przeciwwskazania do jego wykonywania w ciąży.

Jak stosować preparaty z kwasem azelainowym?

Jeśli nie ma konkretnych zaleceń co do stosowania kremu lub maści z kwasem azelainowym, preparat nanosi się na skórę twarzy 1-2 razy dziennie aż do momentu uzyskania oczekiwanego rezultatu. Preparat z kwasem azelainowym (zwłaszcza z jego wysokim stężeniem) możesz też stosować co drugi dzień na zmianę z kremem nawilżającym. Przy nasilonym łojotoku produkt z tą substancją można natomiast stosować dwa razy dziennie.

Pierwsze efekty zabiegów lub pielęgnacji produktami z dodatkiem kwasu azelainowego powinny być widoczne po kilku sesjach lub po około 6-8 tygodniach. Choć substancja nie podrażnia skóry nawet przy dłuższym stosowaniu, to produktów z jej dodatkiem nie zaleca się stosować dłużej niż przez około 6 miesięcy. Najlepiej też, aby cały przebieg terapii z kwasem azelainowym nadzorował dermatolog.

Kwas azelainowy nie musi być stosowany samodzielnie – jak najbardziej można i warto łączyć go z innymi terapiami czy produktami leczniczymi. Dzięki temu działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, wybielające czy złuszczające całej kuracji będzie jeszcze lepsze. Stosowanie kwasu azelainowego można łączyć m.in. z:

• antybiotykami (do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego), które pozwolą zmniejszyć ryzyko powstawania bakterii, a także skrócić czas kuracji antybiotykowej,
• leczeniem hormonalnym – przeprowadzanym zawsze pod kontrolą lekarza; takie połączenie to popularna metoda walki z trądzikiem,
• nadtlenkiem benzoilu – kwas azelainowy wzmocni działanie antybakteryjne tej substancji,
• tretinoiną – by wzmocnić jej działanie keratolityczne,
• kwasami AHA i BHA – szczególnie dobrze może wpłynąć na kondycję naszej skóry połączenie kwasu azelainowego z kwasem salicylowym, mlekowym czy glikolowym.

Pamiętaj jednak o tym, że chcąc łączyć kwas azelainowy z innymi środkami powinnaś aplikować je w odpowiednich przerwach czasowych, np. produkty z kwasem azelainowym rano, zaś pozostałe wieczorem. Kolejność stosowania produktów można zmieniać, szczególnie w przypadku, gdy wybrane przez nas środki nie działają fototoksycznie. Jeżeli jednak masz wątpliwości, jak łączyć ze sobą kwas azelainowy i inne substancje, poradź się dermatologa bądź kosmetologa. Podczas kuracji skóra może mieć skłonności do przesuszania, dlatego warto w tym czasie zadbać o jej odpowiednie nawilżenie. Choć kwas nie uczula na słońce, warto również chronić skórę przed promieniowaniem UVA i UVB.

Przeciwwskazania i skutki uboczne

Choć kwas azelainowy jest dość łagodną w działaniu substancją, istnieją pewne przeciwwskazania co do jego stosowania. Kwas azelainowy nie jest polecany m.in.:

• osobom, które jednocześnie stosują terapię pochodnymi witaminy A (zarówno w postaci leków, jak i preparatów do stosowania zewnętrznego),
• w przypadku, gdy skóra jest uszkodzona – gdy występują infekcje, nadżerki lub ostre stany zapalne,
• pacjentom, którzy na około 3 miesiące przed zastosowaniem kwasu azelainowego w wybranym miejscu mieli przeprowadzony zabieg chirurgiczny,
• nawet do pół roku po kuracji krioterapią w obszarze, w którym ma zostać zastosowany kwas azelainowy,
• przy nadwrażliwości na kwas azelainowy.

Kwas azelainowy w większości przypadków nie powoduje żadnych skutków ubocznych, o ile jest stosowany zgodnie z zaleceniami lekarza. Może jednak zdarzyć się, że wystąpią jakieś niepożądane objawy, np.:

• łuszczenie skóry,
• przesuszenie skóry twarzy lub ciała,
• rumień,
• swędzenie,
• pieczenie,
• przebarwienia,
• uczulenie,
• pęcherze,
• nasilenie objaw trądziku.

W takiej sytuacji najlepiej jest przerwać kurację kwasem azelainowym i skontaktować się z lekarzem. Jeżeli natomiast masz zamiar przeprowadzić bardziej specjalistyczny zabieg z użyciem kwasu, przed jego zastosowaniem lekarz lub kosmetolog wykonujący zabieg powinni przeprowadzić z tobą obszerny wywiad, by wykluczyć wszelkie możliwe przeciwwskazania i zapewnić maksymalne bezpieczeństwo podczas wykonywania zabiegu.