Kolagen rybi - co to jest? Jakie ma właściwości i jak działa na skórę?

Kolagen to jeden z najważniejszych składników skóry, odpowiedzialny za jej jędrność i elastyczność. Jednak z wiekiem jego produkcja spada, co prowadzi do pojawienia się zmarszczek i utraty sprężystości skóry. Kolagen rybi wyróżnia się najlepszą przyswajalnością. Jakie są jego właściwości, jak działa na skórę i czym różni się od innych form kolagenu?

Jaki kolagen wybrać, aby działać przeciwstarzeniowo?

Kolagen naturalny to główne białko występujące w organizmie człowieka (stanowi 25-30% wszystkich białek¹). Jest zbudowany z aminokwasów: proliny, glicyny, hydroksyproliny, kwasu glutaminowego, alaniny, argininy, kwasu asparaginowego, lizyny² i tworzy włókna kolagenowe. Można powiedzieć, że stanowią one „rusztowanie” dla tkanek łącznych. Odpowiadają za budowę stawów, ścięgien i chrząstek, naczyń krwionośnych, a także skóry³. Dlatego kolagen znajduje zastosowanie nie tylko w medycynie, ale też kosmetologii. Jest niezwykle ważny dla zachowania jędrności i elastyczności skóry. Literatura naukowa jak dotąd opisuje 29 typów kolagenu naturalnego, a w samej skórze znajduje się ich aż 16. Najwięcej, bo około 90% stanowi typ I⁴.

Badania nad rolą tego składnika skłoniły naukowców do poszukiwania rozwiązań zatrzymujących jego utratę lub wspierających kolagen naturalny. Warto wiedzieć, że na wiązania kolagenowe wpływ mają czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. Mogą zostać osłabione pod wpływem niewłaściwej diety ubogiej w witaminy (C, D3) i minerały potrzebne do syntezy tego białka, stresu, ekspozycji na promieniowanie UV, zmian hormonalnych, braku aktywności fizycznej czy chorób. Kolagen tracimy też wraz z wiekiem. Początki zahamowania jego produkcji mogą nastąpić już po 18-29. roku życia, a po 40. roku życia proces ten gwałtownie przyspiesza⁵. Jest to związane z naturalnymi procesami starzenia, a później także korelacją: kolagen a menopauza.

W efekcie utraty tego białka budulcowego pojawiają się zmarszczki, skóra traci elastyczność i jędrność, ponieważ utraciła podporę w postaci wiązań kolagenowych. Dlatego zaczęto poszukiwać zewnętrznych źródeł kolagenu. Wraz z dietą kolagenową, suplementacją lub pielęgnacją skóry można dostarczyć:

• kolagenu wołowego – jest szeroko dostępny, ale cechuje się dużą masą cząsteczkową, przez co nie przenika do głębszych warstw (np. skóry lub przez barierę jelitową) i ma słabszą skuteczność;
• kolagenu wieprzowego – mniej popularny od wołowego, chociaż cechuje się podobieństwem do naturalnego kolagenu ludzkiego;
• kolagenu drobiowego – mało popularny przez niską wydajność jego pozyskiwania, co przekłada się także na wysoką cenę;
• kolagenu rybiego (inaczej nazywany kolagenem morskim) – najbardziej biodostępny i najlepiej przyswajalny przez organizm człowieka, dzięki czemu niesie niskie ryzyko wystąpienia alergii.

Każdy z rodzajów kolagenu – niezależnie od jego źródła – może mieć też formę hydrolizowaną. Oznacza to, że został on poddany procesowi hydrolizy enzymatycznej, rozbijającej zbyt duże cząsteczki na mniejsze. W ten sposób powstają drobnocząsteczkowe peptydy kolagenowe, które są najlepiej przyswajalne. Dodatkowo wykazują też właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne. W ostatnich latach były one poddawane badaniom jako nowe antyoksydanty przeciw objawom starzenia się skóry⁶.

Dlaczego kolagen rybi jest najlepszym wyborem dla skóry?

Chociaż myśląc o zewnętrznych źródłach kolagenu, najczęściej pamiętamy o tym wołowym, ewentualnie wieprzowym, którego dostarczamy również z żywnością (galaretki, bulion kolagenowy, podroby), coraz większą popularność zdobywa to białko pochodzące z ryb. Pozyskuje się je ze skór i szkieletów, które najczęściej poddawane są obróbce termicznej w temperaturze 50-100°C. Tak powstaje najmocniejszy kolagen rybi hydrolizowany, a więc ten z lepiej przyswajalnymi, mniejszymi cząsteczkami peptydów kolagenowych. Jego zaletą jest również to, że jest najbardziej podobny do ludzkiego białka. Jest też bogaty w I typ kolagenu, który jest składnikiem budulcowym skóry⁷. Kolagen morski jest więc dobrym wyborem, jeśli chodzi o poprawę jej wyglądu i kondycji.

Zastanawiając się, czy w tym przypadku lepiej wybrać kolagen rybi, czy wołowy lub wieprzowy, warto wiedzieć, że drugi i trzeci zawierają więcej kolagenu typu II. Ten odpowiada raczej za stawy i chrząstki, bo to właśnie w nich znajduje się naturalnie w organizmie człowieka. Kolagen rybi będzie bardziej odpowiedni na zmarszczki i poprawę kondycji skóry, ponieważ składa się w większości z białka typu I.

Jak kolagen rybi działa na skórę?

Odpowiadając na pytanie, jak działa on na skórę, warto poznać ogólne właściwości kolagenu. Nazywany jest białkiem młodości, ponieważ odpowiada za jędrność, wytrzymałość i prawidłową strukturę skóry⁸. Jak już wspominaliśmy, ten pozyskiwany z ryb i innych organizmów morskich składa się głównie z tego białka I typu. To właśnie z niego w 80% zbudowana jest ludzka skóra właściwa i jemu zawdzięcza dobrą kondycję. Dlatego właśnie utrata kolagenu typu I pełni szczególną rolę w procesie starzenia⁹.

Jednak to, w jaki sposób czysty kolagen rybi zadziała na skórę, będzie uzależnione również od tego, w jakiej formie zostanie zastosowany. Ten do użytku zewnętrznego, a więc w kosmetykach, nie przeniknie przez skórę, ponieważ ma zbyt dużą masę cząsteczkową. Nie oznacza to jednak, że nie przyniesie efektów. Nie będzie wprawdzie wspomagał naturalnych procesów, za które odpowiada to białko naturalnie wytwarzane w skórze przez fibroblasty. Zauważono jednak, że w takiej postaci może mieć działanie powierzchowne i tworzyć ochronny film, który zabezpiecza skórę przed nadmierną utratą wody. Dzięki temu będzie ona bardziej nawilżona. Niektóre formy takiego kolagenu mogą być stosowane przy zabiegach jako wypełniacz zmarszczek, jednak efekt jest krótkotrwały. Istnieje też ryzyko nietolerancji¹⁰.

Kolagen rybi w postaci hydratu (związku uwodnionego¹¹) przenika w głąb skóry. Jest też bezpieczniejszy w stosowaniu, bo jest mniej immunogenny. Sprawdzi się więc przy skórze wrażliwej, na którą zadziała kojąco¹².

W kosmetykach najlepiej sprawdzają się jednak peptydy kolagenowe, do których należy m.in. Matrixyl. Potrafi on przenikać przez warstwę rogową, pobudza komórki do produkcji m.in. kolagenu typu I i IV (dodatkowo także: kwasu hialuronowego, elastyny, fibronektyny). W badaniach zaobserwowano efekty w postaci redukcji zmarszczek, poprawy elastyczności oraz gęstości skóry¹³.

Jak pielęgnacja Vichy Collagen Specialist wspiera suplementację kolagenu?

Vichy ma ponad 25-letnie doświadczenie w badaniach nad kolagenem oraz może pochwalić się publikacją 35 artykułów na jego temat. Ekspercka wiedza pozwoliła marce na stworzenie gamy kosmetyków Vichy Collagen Specialist. To kompleksowe wsparcie pielęgnacyjne, które zawiera peptydy kolagenowe o niewielkich cząsteczkach, które mogą dotrzeć do głębszych warstw skóry. W formułach produktów znajduje się także witamina C lub jej pochodne, czyli bardzo silne antyoksydanty. Warto wiedzieć, że jest ona składnikiem niezbędnym dla prawidłowej biosyntezy kolagenu naturalnego, a dodatkowo działa przeciwutleniająco¹⁴.

Formuły nowych kosmetyków linii Collagen Specialist zostały też oparte na innowacyjnej technologii Co-Bonding, dzięki której możliwe jest wzmocnienie i powiązanie różnych typów kolagenu, by korygować oznaki starzenia. Podstawą formuły są 3 składniki: peptydy kolagenowe, grzyb maitake oraz ramnoza.

Pielęgnację przeciwzmarszczkową warto rozpocząć od nałożenia serum Vichy Liftactiv Collagen Specialist 16 Serum, które według badań klinicznych, instrumentalnych oraz samooceny badanych redukuje 16 oznak starzenia się skóry, m.in. drobne linie, zmarszczki, wiotkość, utratę nawilżenia i gęstości. Dodaje miękkości, blasku, wygładza i regeneruje.

Kolejnym krokiem w rutynie pielęgnacyjnej wspomagającej kolagen naturalny powinien być krem pod oczy Vichy Liftactiv Collagen Specialist, który działa na 5 oznak starzenia się skóry w tym wrażliwym obszarze. Formuła zawiera peptydy kolagenowe o małych cząsteczkach, proksylan i witaminę Cg, a także niacynamid. Badania wykazały mniej do: 31% kurzych łapek, 28% zmarszczek w okolicach oczu, 27% obrzęków¹⁵, 16% opadających powiek¹⁶, 21% cieni pod oczami¹⁷.

Po zastosowaniu serum warto nałożyć jeszcze krem na dzień Vichy Liftactiv Collagen Specialist. Jego działanie wspomaga dodatek witaminy Cg oraz niacynamidu. Skuteczność została potwierdzona badaniami klinicznymi: 96% kobiet zauważyło widoczną redukcję zmarszczek¹⁸, +77% wyczuwalną poprawę jędrności, a +87% odczuwalnie gładszą skórę¹⁹.

Wieczorem przyda się krem Vichy Liftactiv Specialist Noc, który w swojej formule również zawiera peptydy kolagenowe i witaminę Cg oraz resweratrol. To odpowiedni skład, by wesprzeć skórę narażoną w ciągu dnia na wiele szkodliwych czynników zewnętrznych, które mogą przyspieszać utratę kolagenu. Już po miesiącu stosowania kremu można zauważyć mniejszą ilość zmarszczek oraz poprawę konturu twarzy. Dostrzegalne są również natychmiastowe efekty: poprawa sprężystości o ponad 37% i jędrności o ponad 16%²⁰.

Podsumowanie

Kolagen rybi to najlepszy wybór w suplementacji anti-aging dzięki wysokiej dostępności i przyswajalności białka z tego źródła. Warto jednak zwrócić uwagę na formę, w jakiej go przyjmujemy lub nakładamy na skórę w celu poprawy jej kondycji. Pielęgnacja powinna opierać się na peptydach kolagenowych, które mają zdecydowanie mniejsze cząsteczki od kolagenu działającego jedynie powierzchniowo. Mogą przeniknąć przez skórę i dotrzeć do jej głębszych warstw. Gama kosmetyków Vichy Collagen Specialist to idealne uzupełnienie suplementacji, wspierające syntezę kolagenu w skórze dzięki innowacyjnej technologii Co-Bonding opracowanej na podstawie wieloletnich badań.

Tekst został zweryfikowany przez mgr inż. Magdalenę Kaczanowicz.
Za deklaracje marketingowe odpowiada Vichy.

Mgr inż. Magdalena Kaczanowicz, chemik i technolog kosmetyczny

¹ Czynniki żywieniowe a stan skóry, włosów i paznokci. Fizjologia, dietoterapia, suplementy diety, bezpieczeństwo i skuteczność terapii, toksykologia, red. A, Winiarska-Mieczan, W. Samolińska, E. Kowalczuk-Vasilev, Lublin 2022, https://up.lublin.pl/wp-content/uploads/2023/01/Czynniki-zywieniowe-a-stan-skory-wlosow-i-paznokci.pdf.
² M. Górska, M. Ziaja, K. Drab, Wpływ suplementacji kolagenu na jakość skóry, włosów i paznokci, Pol J Cosmetol 2023, 26(4): 187-195: https://www.researchgate.net/profile/Magdalena-Gorska-5/publication/383849932_Effect_of_collagen_supplementation_on_skin_hair_and_nails_condition/links/66dc9a86fa5e11512ca6e240/Effect-of-collagen-supplementation-on-skin-hair-and-nails-condition.pdf.
³ https://dietetycy.org.pl/kolagen-morski/.
⁴ Tamże.
⁵ M. Materkowski, Rola kolagenu w formie doustnej w schorzeniach i urazach narządu ruchu, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja © MEDSPORTPRESS, 2023; 1(6); Vol. 25, 37-41: https://publisherspanel.com/api/files/view/2154221.pdf.
⁶ Tamże.
⁷ https://dietetycy.org.pl/kolagen-morski/.
⁸ KAZIRÓD,Karolina,HUNEK,Adrian,ZAPAŁA,Magdalena,WIŚNIEWSKA-SKOMRA,Joanna,CHMIELARZ,Karolina,TYLUTKA,Kinga&HAPON,Anna.Collagen supplementation – does it bring real benefits? Quality in Sport.2023;13(1):88-107.eISSN2450-3118.DOI https://dx.doi.org/10.12775/QS.2023.13.01.008 https://apcz.umk.pl/QS/article/view/43735.
⁹ Tamże.
¹⁰ Tamże.
¹¹ https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/DNBUeP3LI.
¹² Tamże.
¹³ U. Tałataj, Synteza i ocena aktywności biologicznej peptydów sygnałowych, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Białystok 2020, https://ppm.umb.edu.pl/docstore/download/UMBccd9b849b0454f40ae5ef724b550b674/000005155.pdf.
¹⁴ Tamże.
¹⁵ Badanie kliniczne. Wynik 33% badanych po 56 dniach.
¹⁶ Badanie kliniczne. Wynik 33% badanych po 28 dniach.
¹⁷ Badanie kliniczne. Wynik po 1 miesiącu. 39 kobiet.
¹⁸ Badanie kliniczne, 58 kobiet, po 8 tygodniach.
¹⁹ Badanie konsumenckie, 90 kobiet, po 8 tygodniach.
²⁰ Test instrumentalny, 40 kobiet po 4 godzinach.

Bibliografia:
1. https://dietetycy.org.pl/kolagen-morski/
2. https://dietetycy.org.pl/kolagen-i-jego-wlasciwosci-zdrowotne/
3. https://dietetycy.org.pl/suplementy-dla-zdrowej-skory-co-warto-przyjmowac-a-czego-nie/
4. https://nutritionsource.hsph.harvard.edu/collagen/
5. KAZIRÓD,Karolina,HUNEK,Adrian,ZAPAŁA,Magdalena,WIŚNIEWSKA-SKOMRA,Joanna,CHMIELARZ,Karolina,TYLUTKA,Kinga&HAPON,Anna.Collagen supplementation – does it bring real benefits? Quality in Sport.2023;13(1):88-107.eISSN2450-3118.DOI https://dx.doi.org/10.12775/QS.2023.13.01.008 https://apcz.umk.pl/QS/article/view/43735
6. Matinong, A.M.E.; Chisti, Y.; Pickering, K.L.; Haverkamp, R.G. Collagen Extraction from Animal Skin. Biology 2022, 11, 905. https://doi.org/10.3390/biology11060905
7. dr n. farm. Anna Nowicka-Zuchowska1, mgr Aleksander Zuchowski, Kolagen – rola w organizmie i skutki niedoboru, lekwpolsce.pl: https://open.icm.edu.pl/items/7d2d79c6-3c19-44cc-88af-c4fa8489c4ec
8. M. Górska, M. Ziaja, K. Drab, Wpływ suplementacji kolagenu na jakość skóry, włosów i paznokci, Górska M, Ziaja M, Drab K.  Wpływ Sup, https://www.researchgate.net/profile/Magdalena-Gorska-5/publication/383849932_Effect_of_collagen_supplementation_on_skin_hair_and_nails_condition/links/66dc9a86fa5e11512ca6e240/Effect-of-collagen-supplementation-on-skin-hair-and-nails-condition.pdf
9. Czynniki żywieniowe a stan skóry, włosów i paznokci. Fizjologia, dietoterapia, suplementy diety, bezpieczeństwo i skuteczność terapii, toksykologia, red. A, Winiarska-Mieczan, W. Samolińska, E. Kowalczuk-Vasilev, Lublin 2022, https://up.lublin.pl/wp-content/uploads/2023/01/Czynniki-zywieniowe-a-stan-skory-wlosow-i-paznokci.pdf
10. M. Materkowski, Rola kolagenu w formie doustnej w schorzeniach i urazach narządu ruchu, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja © MEDSPORTPRESS, 2023; 1(6); Vol. 25, 37-41: https://publisherspanel.com/api/files/view/2154221.pdf.
11. https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/DNBUeP3LI.
12. U. Tałataj, Synteza i ocena aktywności biologicznej peptydów sygnałowych, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Białystok 2020, https://ppm.umb.edu.pl/docstore/download/UMBccd9b849b0454f40ae5ef724b550b674/000005155.pdf.