Kolagen naturalny – gdzie występuje i jak wpływa na kondycję skóry?

Wraz z wiekiem oraz pod wpływem czynników związanych ze stylem życia, środowiskiem czy funkcjonowaniem organizmu dochodzi do zmniejszenia się produkcji kolagenu. Jego utrata jest niekorzystna m.in. dla wyglądu i kondycji skóry, ponieważ stanowi on jej główny materiał budulcowy. Kolagen naturalny można wzmocnić odpowiednią dietą, wprowadzeniem zdrowych nawyków oraz pielęgnacją opartą na badaniach naukowych i rewolucyjnych technologiach. Jak to zrobić i jakie składniki aktywne będą najlepsze?

Kolagen – gdzie występuje naturalnie?

Kolagen to jedno z najważniejszych białek strukturalnych zbudowanych z aminokwasów (glicyny, proliny, hydroksyproliny, kwasu glutaminowego, alaniny, argininy, kwasu asparaginowego, lizyny¹). Występuje ono naturalnie w naszym organizmie, pełniąc niezwykle ważne funkcje. Stanowi 30% masy wszystkich białek i 6% całkowitej masy ciała człowieka. Jest to więc podstawowy i wszechobecny materiał budulcowy dla tkanek ciała. O tym, jak ważnym jest składnikiem, świadczy również jego nazwa, która pochodzi z języka greckiego: colla oznacza tutaj „klej”, a genno czasownik „rodzić”. Kolagen pełni więc rolę 'kleju' dla komórek, łącząc je i wspierając tworzenie tkanek. W organizmie poddawany jest procesom nieustannej wymiany². Występuje w: skórze, kościach, chrząstkach, ścięgnach, więzadłach, naczyniach krwionośnych, rogówce oka, tkankach łącznych.

Wraz z rozwojem badań nie tylko nad wykorzystaniem kolagenu w leczeniu urazów i zwyrodnień, ale też w kosmetologii, zyskał on miano białka młodości. Jest tak nazywany, ponieważ to właśnie on zapewnia elastyczność i wytrzymałość skórze (stanowi jej 70%), co przekłada się także na redukcję zmarszczek i ochronę przeciwstarzeniową. Jest w niej naturalnie produkowany przez fibroblasty³, ale proces ten może zostać zaburzony lub nawet całkowicie zahamowany pod wpływem różnego rodzaju czynników wewnętrznych i zewnętrznych.

Rodzaje naturalnego kolagenu

Można wymienić kilkanaście rodzajów kolagenu zróżnicowanych pod względem budowy, które pełnią określone funkcje. Opisano ich łącznie 29, a w organizmie człowieka znajduje się aż 20⁴. Można wyróżnić kilka głównych typów:

• kolagen typu I – znajduje się w skórze, ścięgnach, więzadłach, kościach, chrząstce włóknistej, rogówce oka;
• kolagen typu II – odpowiada za chrząstki stawowe, chrząstki włóknisto-sprężyste;
• kolagen typu III – zapewnia elastyczność skórze, mięśniom szkieletowym, naczyniom krwionośnym⁵;
• kolagen typu IV – tworzy połączenia skórno-naskórkowe, odpowiada za mechaniczną stabilizację;
• kolagen typu VII – jest składnikiem włókien kotwiczących, które wiążą błonę podstawną z warstwą brodawkowatą skóry właściwej⁶;
• kolagen typu IX, XI – znajduje się w chrząstce stawowej⁷.

Kolagen naturalny a syntetyczny – czym się różnią i jak działają?

Kolagen nie tylko występuje w organizmie człowieka, ale też może być dostarczany w wersji naturalnej lub syntetycznej, co znajduje zastosowanie w medycynie i kosmetologii. Pierwszy rodzaj tego białka pochodzi ze źródeł biologicznych: kości, skóry, ścięgien zwierząt. Jednym z najlepiej przyswajalnych jest kolagen rybi (inaczej kolagen morski). Naturalnie pozyskiwany, wykazuje większą bioaktywność oraz może być lepiej dopasowany do tkanek człowieka. Jest wykorzystywany do wspierania kuracji regenerujących stawy i kości oraz w pielęgnacji zapewniającej jędrność, elastyczność i poprawę nawilżenia skóry.

Kolagen syntetyczny jest wytwarzany w laboratorium przy wsparciu biotechnologii lub technologii chemicznych. Charakteryzuje się czystością, standaryzowaną strukturą, dzięki czemu może zmniejszać ryzyko wystąpienia alergii. Choć różni się strukturą od kolagenu naturalnego, może być zaprojektowany tak, by naśladować jego działanie. Może być mniej złożony, co może wpływać na jego obniżoną skuteczność.

Oba typy kolagenu – naturalny i syntetyczny – mają podobne właściwości i mogą stanowić wsparcie strukturalne dla macierzy międzykomórkowej. Wybór między kolagenem naturalnym a syntetycznym zależy od konkretnego zastosowania oraz potrzeb. Oba rodzaje wykorzystywane są w suplementach diety, kosmetykach czy medycynie estetycznej.

Kolagen naturalny – w jakich produktach występuje? Dieta kolagenowa, suplementacja i pielęgnacja

Dieta kolagenowa polega na wprowadzeniu do jadłospisu pokarmów wspierających naturalną produkcję tego białka oraz bogatych w tworzące go aminokwasy, takie jak glicyna, prolina, hydroksyprolina, kwas glutaminowy, alanina, arginina, kwas asparaginowy, lizyna⁸. Naturalny kolagen występuje przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak skóra, chrząstki, kości czy ryby. Do diety kolagenowej warto włączyć takie produkty i potrawy jak:

• galarety wieprzowe i rybne,
• galaretki owocowe,
• podroby (serce, wątroba),
• gotowane kurze łapki,
• chrząstki zwierzęce⁹,
• buliony kolagenowe, przygotowane na bazie długo gotowanych kości i tkanek.

Pod wpływem obróbki termicznej ok. 50-100°C w tego typu źródłach kolagenu, dochodzi do jego hydrolizy. Powstaje rozpuszczalny związek białkowy, czyli dobrze znana żelatyna.
Ponadto do jadłospisu warto włączyć źródła podanych wyżej aminokwasów, np.: mięso, drób, ryby, jaja i produkty mleczne, rośliny strączkowe, orzechy, nasiona, produkty pełnoziarniste.
W diecie warto uwzględnić także produkty wspierające produkcję kolagenu, jak owoce cytrusowe, papryka, zielone warzywa liściaste czy orzechy, które dostarczają witaminy C i cynku. Pamiętać również należy o odpowiedniej ilości witaminy D3. Można ją dostarczyć poprzez umiarkowaną, zalecaną ekspozycję na słońce oraz całoroczną suplementację.
Kolagen można zażywać w postaci suplementu również w postaci hydrolizowanej (HC). Jest on wtedy poddawany procesowi, który doprowadza do powstania peptydów. Warto zapamiętać, że są one bardziej przyswajalne i bardziej aktywne biologicznie, ponieważ mają mniejszą masę cząsteczkową i mogą lepiej przenikać do wnętrza organizmu¹⁰, w przeciwieństwie do kolagenu, który ma większą masę cząsteczkową, a więc też będzie mniej skuteczny. Badania wykazują, że skuteczna dzienna dawka hydrolizowanego kolagenu to co najmniej 5-10 g¹¹. Instytut Żywności i Żywienia zaleca suplementację kolagenem osobom dorosłym na diecie niskoenergetycznej lub eliminacyjnej, w podeszłym wieku oraz kobietom po menopauzie i w ciąży¹².

Styl życia i czynniki zewnętrzne a naturalny kolagen – jak wpływają na produkcję kolagenu?

Czynniki wewnętrzne i zewnętrzne, które na nas oddziałują, mogą prowadzić do utraty kolagenu lub zahamowania jego produkcji. Jego synteza regulowana jest nie tylko genetycznie, ale też związana z hormonami, dostarczonymi składnikami odżywczymi, a nawet aktywnością fizyczną. Przyczyną jego mniejszej ilości mogą być:

• stany zapalne tkanek, 
• nieodpowiednia dieta (do syntezy kolagenu niezbędna jest witamina C i D3 oraz aminokwasy), 
• zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej związane np. z nadmierną aktywnością fizyczną, 
• stres, 
• zmiany zwyrodnieniowe, 
• urazy,
• duża ilość kortyzolu,
• nieprawidłowa postawa ciała,
• zmiany zwyrodnieniowe,
• wzmożone napięcie mięśniowe,
• zmiany mechaniczne,
• menopauza (zmniejsza o 20% zdolność odnowy kolagenu)¹³,
• nadmiar alkoholu,
• niedostateczna ilość snu,
• ekspozycja na promieniowanie UV,
• palenie papierosów,
• brak aktywności fizycznej¹⁴,
• wysokie spożycie cukru.
   

Na syntezę kolagenu wpływa również wiek. Naturalne procesy starzenia zmniejszają jego ilość w organizmie, a następnie hamują jego produkcję. Utrata kolagenu rozpoczyna się już w wieku 18-29 lat i postępuje. Badania wykazują, że po 40. roku życia jego spadek wynosi około 1% rocznie, a po 80. roku życia produkcja zmniejsza się aż o 75%¹⁵.

Zrozumienie tych mechanizmów pozwala na lepsze dostosowanie codziennych nawyków, takich jak wprowadzenie ochrony przeciwsłonecznej, zbilansowanej diety bogata w źródła aminokwasów, naturalnego kolagenu, witaminy C oraz cynku, rezygnacja z palenia papierosów, alkoholu i nadmiaru cukru, zadbanie o higienę snu oraz znalezienie sposobów na redukcję stresu lub jego skutków. W przypadku skóry, włosów i paznokci znaczenie będzie miała odpowiednia pielęgnacja wspierająca naturalny kolagen, np. na bazie jego peptydów oraz najnowszych technologii zwiększających jego produkcję.

Naturalny kolagen na twarz i kosmetyki wspierające produkcję kolagenu – jak ułożyć rutynę pielęgnacyjną?

Innym sposobem na dostarczenie sobie kolagenu jest stosowanie odpowiedniej pielęgnacji, która ma wspomagać regenerację i nawilżenie skóry oraz spowalniać powstawanie zmarszczek. O skuteczności kosmetyku z kolagenem na twarz przesądzać będzie przede wszystkim skład oraz zastosowane technologie, które umożliwiają przekroczenie bariery naskórkowej składnikom aktywnym. Warto wiedzieć, że sam kolagen ma dość duże cząsteczki, dlatego trudno jest mu wnikać do głębszych warstw skóry. Najlepszą przenikalność wykazuje kolagen rybi, który wykazuje dodatkowo właściwości kojące¹⁶.

Alternatywą dla naturalnego kolagenu w kosmetykach do twarzy są preparaty z peptydami kolagenowymi. Są one mniejsze od cząsteczek kolagenu, dzięki czemu lepiej przenikają przez zewnętrzne warstwy naskórka i pobudzają komórki skóry do produkcji naturalnego kolagenu, co sprawia, że są jeszcze bardziej skuteczne. Przykładem takich peptydów będzie syntetyczny Matrixyl lub bioaktywne, naturalne peptydy ryżowe, które znajdziemy w kosmetykach Vichy Collagen Specialist. Dobrze, aby w pielęgnacji wspierane były one przez witaminę C lub jej pochodne, która pomaga przy procesie powstawania kolagenu naturalnego.
Wiarygodność kosmetyku wspierającego produkcję tego cennego białka podnoszą badania kliniczne oraz testy konsumenckie. Ich wyniki będą miarodajnym sprawdzianem skuteczności danej formuły, składników aktywnych i zastosowanych technologii.

Pielęgnację wspomagającą kolagen naturalny warto wprowadzić już na etapie, kiedy jego wytwarzanie w organizmie się zmniejsza, czyli nawet już ok. 18-29 roku życia. Jeszcze większe znaczenie będzie ona miała po 40. roku życia, kiedy utrata tego białka postępuje jeszcze szybciej.

Wzmocnienie kolagenu naturalnego – krem, na dzień, na noc, pod oczy i serum do twarzy Vichy

Ponad 25 lat badań naukowych poskutkowało nie tylko publikacją 35 artykułów na temat kolagenu, ale też przełomowym odkryciem w laboratoriach Vichy.
Kosmetyki z linii Vichy Liftactiv Collagen Specialist oparte są na działaniu peptydów kolagenowych, które zwiększają produkcję jednego z najważniejszych białek dla naszego organizmu.

Krok 1. Serum zwiększające produkcję kolagenu

Vichy Liftactiv Collagen Specialist 16 Serum to naprawdę silne wzmocnienie kolagenu naturalnego dzięki unikalnej formule i innowacyjnej technologii wiązania i wzmacniania kolagenów Co-Bonding, które odpowiadają za kondycję i wygląd skóry.
Technologia Co-Bonding to m.in. kompleks 3 składników aktywnych, które działają na naturalny kolagen:

• wspomnianych już peptydów kolagenowych działających na naturalny kolagen;
• ramnozy (L-ramnoza, Rhamnose) – organicznego związku chemicznego z grupy deoksycukrów pozyskiwanego z roślin: bambusa, brzozy, czepoty puszystej, ketmii jadalnej. Jest silnym antyoksydantem, dlatego wykazuje właściwości przeciwstarzeniowe, odżywcze. Wspiera regenerację i poprawia nawilżenie;
• maitake (żagwicy listkowatej) – leczniczego grzyba wykorzystywanego w naturalnej medycynie chińskiej. Ma bogaty profil bioaktywny. Działa antyoksydacyjnie, kojąco, wspomaga regenerację i nawilżanie.

Serum został poddany wielu badaniom klinicznym, instrumentalnym i samoocenie. Testy in vitro na kolagenie I i III typu wykazały, że po stosowaniu serum znajduje się go w skórze aż 350% więcej¹⁷. Zauważono redukcję 16 oznak starzenia się skóry¹⁸. Serum zmniejsza ilość zmarszczek i drobnych linii, ujędrnia, nadaje efekt wypełnienia, poprawia elastyczność, wygładza, wzmacnia strukturę skóry, jej sprężystość i gęstość, nadaje blasku i miękkości, regeneruje, nawilża, wyrównuje koloryt. Stosuje się je 2 razy dziennie rano i wieczorem na oczyszczoną twarz. Serum ma dołączoną laboratoryjną pipetę, którą można nabrać i nałożyć kilka kropel bezpośrednio na skórę.

Krok 2. Krem pod oczy – pielęgnacja najwrażliwszych obszarów

Skóra pod oczami jest najcieńsza, dlatego potrzebuje jeszcze większego wsparcia w postaci pielęgnacji. Dlatego kolejnym jej etapem będzie nałożenie kremu pod oczy Vichy Liftactiv Collagen Specialist, który zwiększa produkcję kolagenu naturalnego i działa na 5 oznak starzenia (efekt potwierdzony klinicznie) skóry okolic oczu. Formuła oparta jest na 5% kompleksie Pro-Kolagen, czyli 3 składnikach: kolagenowych peptydach przenikających w głąb skóry, 7,5% Pro-Xylane (wspomaga fibroblasty do produkcji kolagenu, poprawia strukturę skóry, wspiera nawilżenie) i witaminie Cg (niezbędna do syntezy kolagenu naturalnego). Ten kosmetyk również został dokładnie przebadany. Badania kliniczne potwierdziły do 31% mniej kurzych łapek¹⁹, do 28% mniej zmarszczek w okolicach oczu²⁰, do 27% mniej obrzęków²¹, do 16% mniej opadających powiek²², do 21% mniej cieni pod oczami²³.

Krok 3. Codzienne wsparcie kolagenu naturalnego – krem na dzień

Warto też wybrać krem na dzień Vichy Liftactiv Collagen Specialist z formułą, która zawiera peptydy kolagenowe, stabilną witaminę Cg i niacynamid. Efektem jest zmniejszenie się ilości i głębokości zmarszczek, poprawa owalu twarzy oraz wyrównanie kolorytu skóry. 96% testujących go kobiet zauważyło widoczną redukcję zmarszczek²⁴, 77% badanych – wyczuwalną poprawę jędrności²⁵, a 87% - wyczuwalnie grubszą skórę²⁶. Natychmiast po zastosowaniu zauważono także o 52,5% poprawę sprężystości, 24,6% poprawę elastyczności, 20,6% poprawę jędrności²⁷.

Krok 4. Regeneracja podczas snu – krem na noc

Pielęgnację wspierającą naturalny kolagen warto zastosować również wieczorem. Kiedy śpimy, skóra ma czas na odpoczynek i regenerację. Krem Liftactiv Collagen Specialist Noc z peptydami, resweratolem i witaminą Cg oraz 15 minerałami z wody wulkanicznej Vichy pomaga niwelować uszkodzenia i efekty działania szkodliwych czynników w ciągu dnia. Test instrumentalny potwierdził poprawę sprężystości o 37%, a jędrności o 16% już po kilku godzinach od aplikacji²⁸. Ponadto 76% kobiet zauważyło, że skóra ma wyrównany koloryt, a 85% zauważyło jej rozświetlenie²⁹.

Gruntownie przebadane kosmetyki będą odpowiednią bazą pielęgnacji skupionej na wsparciu produkcji naturalnego kolagenu. Warto wybierać takie formuły ze składnikami aktywnymi, które nie pozostają tylko na skórze, ale wnikają głęboko, wspierając niezbędne procesy. Będą to np. peptydy kolagenowe, które – w przeciwieństwie do dostarczanego z kosmetykami kolagenu – mają mniejsze cząsteczki i lepszą zdolność penetracji, a więc także działania.

Tekst został zweryfikowany przez mgr inż. Magdalenę Kaczanowicz.
Za deklaracje marketingowe odpowiada Vichy.

Mgr inż. Magdalena Kaczanowicz, chemik i technolog kosmetyczny

¹ M. Górska, M. Ziaja, K. Drab, Wpływ suplementacji kolagenu na jakość skóry, włosów i paznokci, Pol J Cosmetol 2023, 26(4): 187-195: https://www.researchgate.net/profile/Magdalena-Gorska-5/publication/383849932_Effect_of_collagen_supplementation_on_skin_hair_and_nails_condition/links/66dc9a86fa5e11512ca6e240/Effect-of-collagen-supplementation-on-skin-hair-and-nails-condition.pdf.
² M. Materkowski, Rola kolagenu w formie doustnej w schorzeniach i urazach narządu ruchu, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja © MEDSPORTPRESS, 2023; 1(6); Vol. 25, 37-41: https://publisherspanel.com/api/files/view/2154221.pdf
³ Tamże.
⁴ Tamże.
⁵ Tamże.
⁶ Tamże.
⁷ Tamże.
⁸ Tamże.
⁹ Tamże.
¹⁰ Tamże.
¹¹ Tamże.
¹² Tamże.
¹³ M. Materkowski, Rola kolagenu w formie doustnej w schorzeniach i urazach narządu ruchu, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja © MEDSPORTPRESS, 2023; 1(6); Vol. 25, 37-41: https://publisherspanel.com/api/files/view/2154221.pdf.
¹⁴  K. Kaziród, A. Hunek, M. Zapała, J. Wiśniewska-Skomra, K. Chmielarz, K. Tylutka, A. Hapon, Suplementacja kolagenem- czy przynosi realne korzyści?, Quality in Sport. 2023;13(1):88-107. eISSN 2450-3118. DOI https://dx.doi.org/10.12775/QS.2023.13.01.008
 https://apcz.umk.pl/QS/article/view/43735
¹⁵ Tamże.
¹⁶ Tamże.
¹⁷ Test in vitro na kolagenie typu I i III.
¹⁸ Wynik badań klinicznych, instrumentalnych i samooceny.
¹⁹ Badanie kliniczne. Wynik 33% badanych po 56 dniach.
²⁰ Badanie kliniczne. Wynik 33% badanych po 28  dniach.
²¹ Badanie kliniczne. Wynik 33% badanych po 56  dniach.
²² Badanie kliniczne. Wynik 33% badanych po 28  dniach.
²³ Badanie kliniczne. Wynik po 1 miesiącu. 39 kobiet.
²⁴ Badanie kliniczne, 58 kobiet, po 8 tygodniach.
²⁵ Badanie konsumenckie, 90 kobiet, po 8 tygodniach.
²⁶ Badanie konsumenckie, 90 kobiet, po 8 tygodniach.
²⁷ Badania kliniczne, 40 kobiet (40-65 lat), po 4 godzinach.
²⁸ Test instrumentalny, 40 kobiet po 4 godzinach.
²⁹ Samoocena, 75 kobiet po 4 tygodniach.

Bibliografia:

1. M. Materkowski, Rola kolagenu w formie doustnej w schorzeniach i urazach narządu ruchu, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja © MEDSPORTPRESS, 2023; 1(6); Vol. 25, 37-41: https://publisherspanel.com/api/files/view/2154221.pdf;
2. M. Górska, M. Ziaja, K. Drab, Wpływ suplementacji kolagenu na jakość skóry, włosów i paznokci, Pol J Cosmetol 2023, 26(4): 187-195: https://www.researchgate.net/profile/Magdalena-Gorska-5/publication/383849932_Effect_of_collagen_supplementation_on_skin_hair_and_nails_condition/links/66dc9a86fa5e11512ca6e240/Effect-of-collagen-supplementation-on-skin-hair-and-nails-condition.pdf;
3. K. Kaziród, A. Hunek, M. Zapała, J. Wiśniewska-Skomra, K. Chmielarz, K. Tylutka, A. Hapon, Suplementacja kolagenem- czy przynosi realne korzyści?, Quality in Sport. 2023;13(1):88-107. eISSN 2450-3118. DOI https://dx.doi.org/10.12775/QS.2023.13.01.008 https://apcz.umk.pl/QS/article/view/43735.