Bezpieczne opalanie – czy to w ogóle możliwe?

Wakacje bez opalenizny? Dla wielu osób brązowa od słońca skóra w dalszym ciągu pozostaje jedynym wyznacznikiem udanego urlopu. Ma to swoje uzasadnienie. Skóra muśnięta słońcem według wielu osób prezentuje się atrakcyjniej, wygląda na gładszą i zdrowszą. Co więcej, gdy po zimie słupki rtęci pokazują coraz wyższe temperatury, znacznie chętniej spędzamy więcej czasu na świeżym powietrzu. Niestety, nieodpowiedzialne korzystanie ze słonecznej pogody może przynieść opłakane skutki. Czy w takim razie istnieje coś takiego jak bezpieczne opalanie? Ile czasu można przebywać na słońcu bez obaw o poparzenia słoneczne? Czy istnieją sposoby na to jak szybko się opalić bez uszkodzenia skóry? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Działanie słońca na skórę i obecność opalenizny

To nie mit, że słońce jest nam niezbędne do życia. Promienie słoneczne docierające do naszej skóry mają wpływ na wiele procesów zachodzących w naszym organizmie. Do najbardziej istotnych można zaliczyć syntezę witaminy D, która odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie wielu układów, a także nasze dobre samopoczucie, zdrowie kości, stawów czy poprawę odporności.
Choć korzystanie z promieni słonecznych w ciepłe i słoneczne dni ma swoje plusy, nie powinniśmy zapominać, że niestosowanie się do zasad fotoochrony może zakończyć się poważnymi uszkodzeniami naszej skóry. Niektóre z nich mogą dać o sobie znać dopiero po latach! Dlaczego tak się dzieje?
Przyczyną jest nikt inny jak promienie UV, które docierają do naszej skóry każdego dnia. Choć to zaledwie niewielki procent ze wszystkich rodzajów promieniowania słonecznego, ma największy wpływ na nasze ciało i kondycję skóry. Obecnie w kontekście zdrowia skóry największe znaczenie ma:

• promieniowanie UVB – odpowiada za powstawanie opalenizny, jak i rumienia i poparzeń słonecznych. Jest częściowo blokowane przez chmury i warstwę ozonową oraz całkowicie blokowane przez szyby. Jego intensywność różni się w zależności od poru roku, pory dnia czy warunków pogodowych. Promienie UVB działają najsilniej pomiędzy godziną 10:00-16:00;
• promieniowanie UVA – jest najbardziej niebezpieczne dla naszej skóry. Choć nie powoduje widocznych zmian w postaci opalenizny, posiada zdolność przenikania do głębszych warstw, a dokładniej aż do skóry właściwej, powodując uszkodzenia DNA. Wystawianie skóry na ich działanie przez wiele lat może prowadzić do szybszego fotostarzenia, utraty kolagenu, powstawania przebarwień, uszkodzeń warstwy ochronnej, a także potencjalnych zmian nowotworowych.

Promienie UVA działają z jednakowym natężeniem, niezależnie od pory roku. Docierają do naszej skóry nawet wtedy, gdy przebywamy w domach i mieszkaniach. To między innymi dlatego tak istotne jest stosowanie kremów z filtrem przez cały rok.

Przebywanie na słońcu jest w stanie zapewnić nam piękną, złocistą opaleniznę, jednak tylko wtedy, gdy będziemy stosować się do zasad bezpiecznego opalania.

Czym jest opalenizna i czy krem z filtrem blokuje jej powstawanie?

Opalenizna to nic innego jak reakcja obronna skóry na działanie promieni słonecznych. Za piękny, złocisty i pożądany przez wiele osób koloryt skóry odpowiada melanina. To barwnik skóry, produkowany przez melanocyty (komórki barwnikowe) m.in: w trakcie ekspozycji na słońce. Oczywiście warto pamiętać, że złocisty kolor opalenizny uzyskamy tylko wtedy, gdy nasza skóra nie uległa oparzeniu słonecznemu poprzez zbyt długotrwałą ekspozycję na promieniowanie UV.

W internecie można napotkać sporo treści powielających ten sam mit: kremy z filtrem blokują syntezę witaminy D3 i uniemożliwiają opalanie. Oczywiście nie jest to prawda. Opalenizna powstaje niezależnie od tego czy użyjemy produktów fotoochronnych czy też nie. Różnica polega na tym, że stosowanie produktów fotoochronnych chroni skórę przed negatywnymi skutkami opalania.

Kremy z filtrem nie blokują całkowicie syntezy witaminy D3. Nie istnieją wiarygodne badania, które potwierdzałyby tę tezę. Podobnie jak to, że aby uzyskać odpowiedni poziom witaminy D3, należy przebywać wiele godzin w pełnym słońcu. W zależności od fototypu naszej skóry już kilka do kilkunastu minut dziennie okazuje się wystarczające.

Jeśli kremy z filtrem zapewniają wysoką ochronę przed promieniowaniem  UVB oraz w większości przed UVA, czy oznacza to, że całkowicie blokują wpływ promieni słonecznych na skórę? To również nie jest prawda. Nie istnieje bowiem ochrona przeciwsłoneczna, która zabezpieczałaby skórę przed promieniami UV w 100%. Nawet produkty z możliwą najwyższą ochroną, a więc SPF 50+ nie zapewniają całkowitej ochrony. Między innymi dlatego istotny jest czas, jaki po aplikacji kremu z filtrem spędzamy na słońcu oraz reaplikacja produktu. 

O poziomie ochrony, jaką oferuje dany kosmetyk z filtrem, powie nam SPF, czyli Sun Protection Factor. To stosunek minimalnej dawki promieniowania, koniecznej do wywołania rumienia na skórze chronionej kremem z filtrem do minimalnej dawki promieniowania, niezbędnej do wywołania rumienia na skórze bez fotoochrony. Przykładowo, krem z SPF30 blokuje około 93% promieni słonecznych, natomiast SPF50 około 95-97%.

Co przyspiesza opalanie? Dlaczego nie mogę się opalić? – kilka słów o fototypach skóry

Kolor opalenizny nie zależy wyłącznie od długości przebywania na słońcu czy intensywności jego promieni, ale przede wszystkim od naszych predyspozycji i fototypu skóry. Amerykański dermatolog Thomas B. Fitzpatrick wyróżnił aż 6 rodzajów opalenizny, określając też reakcję na światło słoneczne:

• typ I – charakteryzuje się bardzo bladą cerą, niebieskimi lub piwnymi oczami oraz włosami w kolorze blond lub rudymi. Na skórze często powstają piegi. Osoby o takim fototypie bardzo często ulegają oparzeniom słonecznym i nigdy się nie opalają na brązowo. Pod wpływem słońca powstaje rumień;
• typ II – osoby o jasnej skórze, zielonych lub piwnych oczach, włosach blond lub brązowych. Często pojawiają się piegi, tylko czasami opalenizna. Łatwo ulegają oparzeniom słonecznym;
• typ III – w tym przypadku nieco łatwiej o opaleniznę, ale osoby z tym fototypem również narażone są dość mocno na poparzenia. Mają kremową skórę, włosy w kolorze ciemnego blondu lub brązu, szare lub brązowe oczy. Rzadko występują u nich też piegi;
• typ IV – osoby o jasnobrązowej i oliwkowej cerze bez piegów, z ciemnymi włosami i oczami zawsze opalają się na brązowy kolor. Istnieje małe prawdopodobieństwo poparzenia;
• typ V – ten fototyp charakteryzuje brązowa skóra, ciemne lub czarne włosy oraz ciemnobrązowe oczy. Opalenizna występuje zawsze po ekspozycji na słońce, a oparzenia słoneczne są mało prawdopodobne;
• typ VI – opisuje stałą, bardzo silną pigmentację, czyli osoby o skórze czarnej lub ciemnobrązowej, u których nie ma opalenizny, ale też poparzeń¹.

W zależności więc od naturalnych predyspozycji i karnacji można uzyskać brązową opaleniznę od słońca lub posiłkować się innymi sposobami na jej uzyskanie. Osoby z fototypem I i II powinny wręcz unikać nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV, gdyż nawet kilkanaście minut w ostrym słońcu może zakończyć się podrażnieniem skóry.

Ile trzeba być na słońcu, żeby się opalić? W jakich godzinach bezpieczniej się opalać?

Słońce w ciągu roku i całego dnia operuje z różną intensywnością. Najsilniejsze jest w okresie letnim w godzinach 10:00-16:00 i właśnie wtedy można najszybciej się opalić. Będzie to jednak ryzykowne, ponieważ nadmierna ekspozycja na emitowane przez nie promieniowanie UV grozi nie tylko poparzeniami słonecznymi, przebarwieniami, szybszym fotostrzeniem, ale w dłuższej perspektywie także rozwojem stanów nowotworowych. Dlatego przebywanie na słońcu w tym czasie bez odpowiedniej fotoochrony nie jest zalecane² niezależnie od fototypu skóry.

Dlatego konieczna jest odpowiednia fotoprotekcja, czyli ochrona przed słońcem. Należy stosować ją przez cały rok, ponieważ promieniowanie UVA oddziałuje na nas niezależnie od pory roku, pogody czy zachmurzenia (przechodzi również przez chmury w ok. 50%³).

Bezpieczne opalanie – czy to w ogóle możliwe?

Jak nietrudno zauważyć, nadmierna i lekkomyślna ekspozycja na działanie promieni słonecznych może mieć bardzo niekorzystny wpływ na kondycję naszej skóry. Czy to znaczy, że nawet będąc na wakacjach musimy spędzać czas wolny w zacienionych miejscach i nie możemy się opalać?

Rozsądne korzystanie ze słońca jest możliwe tylko wtedy, gdy zdamy sobie sprawę ze szkód, jakie promieniowanie UV jest w stanie wyrządzić naszej skórze. Istotna jest także wiedza, jak przygotować skórę do opalania, kiedy bezwzględnie unikać słońca i po jakie kosmetyki fotoochronne sięgnąć.

Oprócz wiedzy na temat tego, w jakich godzinach unikać opalania i bezpośredniego przebywania na słońcu, pomocna okazuje się znajomość indeksu UV. Indeks UV informuje o potencjalnej intensywności promieniowania UV w danym dniu. W ten sposób jesteś w stanie przewidzieć nasilenie promieni słonecznych w wybranym okresie i sięgnąć po odpowiednią fotoochronę. Zakres indeksu UV wynosi od 0 do 16. Jeśli indeks UV ma wartość 3, już wtedy zalecana jest ochrona przeciwsłoneczna.

Kluczowy jest oczywiście dobór odpowiedniej fotoochrony. SPF 30 z reguły zalecany jest osobom o ciemniejszym odcieniu skóry lub w okresie jesienno-zimowym, o ile Twoja skóra nie zmaga się z żadnymi problemami, wymagającymi wyższej ochrony przez cały rok. Jeśli z kolei Twoja skóra łatwo ulega poparzeniom, zmagasz się z trądzikiem, trądzikiem różowatym, AZS lub stosujesz retinoidy, konieczna jest ochrona na poziomie SPF 50+.
Bezpieczne opalanie to nie tylko właściwe stosowanie i regularna reaplikacja kremów z filtrem, choć one oczywiście odgrywają tutaj kluczową rolę. To także pamiętanie o nakryciu głowy, okularach przeciwsłonecznych z odpowiednim filtrem, a także stosowaniu odzieży ochronnej z filtrami UPF. W ten sposób dodatkowo zabezpieczymy naszą skórę przed najsilniejszymi promieniami słonecznymi.

Domowe sposoby na naturalny wygląd opalenizny

Jak uzyskać złocistą i zdrowo wyglądającą opaleniznę bez przebywania na słońcu i to niezależnie od pory roku? Jest to możliwe dzięki kosmetykom brązującym, które tymczasowo przyciemniają odcień Twojej skóry i wyrównają jej koloryt. Niestety, częstym problemem w ich przypadku jest fakt, że ścierają się w sposób nierównomierny, czego efektem są nieestetyczne plamy na skórze. Bardzo często mają też ostry i mocno wyczuwalny zapach.

Jeśli chcesz nadać swojej skórze złocistego odcienia lub przedłużyć trwałość opalenizny, świetnie sprawdzi się Mgiełka do ciała SPF30 z Beta-Karotenem.

Kosmetyk oparty jest na dwufazowej formule o ultralekkiej konsystencji przypominającej wodę, która sprawia, że mgiełka pozostaje niewyczuwalna na skórze. Sprawdzi się więc idealnie na upalne lato. Mgiełka jest wzbogacona w Beta-Karoten. Zapewnia piękną, złotą opaleniznę, wyrównuje ją i pomaga utrwalić. Ma delikatny, przyjemny zapach.

Jak opalić twarz w bezpieczny sposób?

Bezpieczne przebywanie na słońcu to takie, przed którym nałożymy na skórę odpowiednią ilość kremu z filtrem SPF. Na 20 minut przed ekspozycją na promieniowanie UV powinno się aplikować 2 mg takiego kosmetyku na każdy 1 cm² ciała. Jeśli nie korzystamy z kremu wodoodpornego, należy powtórzyć aplikację po kąpieli. Aplikację trzeba też ponawiać co ok. 2-3 godziny, szczególnie jeśli w tym czasie przebywamy w wodzie. Najlepiej wybrać wysoki lub bardzo wysoki filtr na poziomie SPF 30-50 i 50+ (najwyższy wskazany jest dla osób z fototypem I. i II. oraz dla dzieci).

Warto wybrać kosmetyk uniwersalny, który sprawdzi się do pielęgnacji i ochrony przeciwsłonecznej, jak np. Ochronne mleczko do twarzy i ciała SPF 50 Vichy Capital Soleil o fotostabilnej, wodoodpornej i hipoalergicznej formule. Będzie ona odpowiednia nawet dla osób z wrażliwą skórą, co zostało potwierdzone kontrolą dermatologiczną. Za skuteczną ochronę przeciwsłoneczną o szerokim spektrum odpowiedzialny jest tutaj opatentowany system filtrów.

Krem z filtrem powinien być częścią codziennej rutyny pielęgnacyjnej. Najlepiej sprawdzi się taki, który nie tylko chroni, ale też dba o skórę, np. dojrzałą lub z oznakami starzenia. Lekki fluid przeciw oznakom fotostarzenia SPF 50+ UV AGE DAILY może stanowić podstawę rutyny dla skóry, która będzie wyglądać zdrowo i promiennie. Ultralekka formuła oparta jest na technologii Netlock i zawiera składniki przeciwstarzeniowe. Dowiedziono, że koryguje oznaki fotostarzenia, czyli przebarwienia i brak jędrności⁴.

Jak się opalać na słońcu, aby nie uszkodzić skóry?

Jeśli chcemy się opalać, powinniśmy szczególnie zadbać o zabezpieczenie skóry na całym ciele. Dobrze sprawdzi się kosmetyk, który łatwo się nakłada i rozprowadza oraz nie pozostawia białych śladów- CELL PROTECT WATER FLUID SPRAY SPF 50+. Jego formuła ponownie oparta jest na opatentowanej technologii NETLOCK i zawiera składniki aktywne w postaci: frakcji pro biotycznych, kwasu hialuronowego i wody wulkanicznej Vichy.

Czym pielęgnować skórę po opalaniu?

Aby skóra była jeszcze lepiej chroniona i ukojona po opalaniu, warto po zejściu ze słońca zastosować dermo kosmetyk o szczególnych właściwościach, jak np. Pielęgnacyjne mleczko po opalaniu Vichy Capital Soleil. Warto zwrócić uwagę na jego działanie:

• natychmiastowe – doskonale koi, chłodzi i przygotowuje do kolejnych kąpieli słonecznych;
• długotrwałe – dogłębnie pielęgnuje i wzmacnia skórę, odbudowując naturalny film hydrolipidowy.

Podsumowanie
Choć promienie słoneczne i regularny kontakt z nimi mają istotny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie, nigdy nie powinniśmy zapominać o szkodliwości promieniowania słonecznego. Negatywne skutki promieniowania UV mogą uwidocznić się dopiero po pewnym czasie, jednak nigdy nie pozostają bez znaczenia dla zdrowego wyglądu naszej skóry. Dlatego też, jeśli chcemy korzystać ze słońca i cieszyć się opalenizną, musimy pamiętać o właściwej fotoprotekcji oraz tym, jak przebywać na słońcu w bezpieczny sposób.

Tekst został zweryfikowany przez mgr inż. Aleksandrę Wójcicką.
Za deklaracje marketingowe odpowiada Vichy.

Mgr inż. Aleksandra Wójcicka, Specjalista ds. Legislacji i Oceny Bezpieczeństwa

¹ Na podstawie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Fototypy_sk%C3%B3ry oraz 1.   A. Wojas-Pelca, A. K. Jaworek, L. Rajzer, Choroby skóry związane zdziałaniem promieniowania słonecznego – przegląd wybranych zagadnień, Family Medicine & Primary Care Review 2007, 9, 1: 131–135: https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/05fb4ad4-232e-41ac-b7ae-3772cdeef9a5/content .
² https://www.gov.pl/web/zdrowie/o-czym-trzeba-pamietac-przebywajac-na-sloncu-.
³ 5 zasad ochrony przed słońcem: http://pacjent.gov.pl/print/pdf/node/3271.
⁴ Ocena kliniczna przebarwień i jędrności skóry u 43 kobiet w ciągu 56 dni codziennego stosowania.

Bilbiografia:
1. A. Zalewska, M. Cylkowska-Nowak, Zdrowa skóra a słońce – próba diagnozy wiedzy oraz wybranych postaw, Nowiny Lekarskie 2012, 81, 3, 214–218: https://jms.ump.edu.pl/uploads/2012/3/214_3_81_2012.pdf;
2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Fototypy_sk%C3%B3ry;
3. A. Wojas-Pelca, A. K. Jaworek, L. Rajzer, Choroby skóry związane zdziałaniem promieniowania słonecznego – przegląd wybranych zagadnień, Family Medicine & Primary Care Review 2007, 9, 1: 131–135: https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/05fb4ad4-232e-41ac-b7ae-3772cdeef9a5/content;
4. 5 zasad ochrony przed słońcem: http://pacjent.gov.pl/print/pdf/node/3271;
⁵ https://www.gov.pl/web/zdrowie/o-czym-trzeba-pamietac-przebywajac-na-sloncu;
5. A. Wojas-Pelca, A. K. Jaworek, L. Rajzer, Choroby skóry związane zdziałaniem promieniowania słonecznego – przegląd wybranych zagadnień, Family Medicine & Primary Care Review 2007, 9, 1: 131–135: https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/05fb4ad4-232e-41ac-b7ae-3772cdeef9a5/content.