Co dziwny zapach skóry mówi o Twoim zdrowiu?

Nieprzyjemny zapach skóry może dotyczyć również osób, które regularnie dbają o higienę. Nie należy bagatelizować tego problemu i zgłosić się do lekarza, bo może się okazać, że dziwny zapach skóry świadczy o poważnym schorzeniu.

• Na ciele człowieka znajdują się dwa rodzaje gruczołów potowych: ekrynowe i apokrynowe.
• Sam pot jest bezwonny – za przykry zapach odpowiadają bakterie, które metabolizują pot. Dlatego tak ważna jest codzienna higiena.
• Dziwny zapach ciała może też być oznaką wielu chorób i problemów zdrowotnych np. cukrzycy czy niewydolności nerek.
• Sprzyja mu też dieta bogata w ostre dania i przyprawy, cebulę i czosnek.

Rodzaje potu

Zapach ciała zależy nie tylko od czynników zewnętrznych, ale też od rodzaju gruczołów, które powodują pocenie. Gruczoły potowe znajdują się praktycznie na całym ciele, najwięcej jest ich na twarzy, dłoniach, stopach, w pachach, pachwinach i na skórze głowy. Wyróżnia się dwa rodzaje gruczołów odpowiedzialnych za produkcję potu:

• ekrynowe – stanowią samodzielne przydatki skóry, a produkowany przez nie pot jest bezwonny i bezbarwny, składa się on z wody, chlorku sodu, innych elektrolitów i zbędnych produktów przemiany materii (chociaż nie wszystkie z nich są usuwane tą drogą); gruczoły ekrynowe są odpowiedzialne za termoregulację organizmu, pomagają też wątrobie i nerkom w usuwaniu toksyn z organizmu;
• apokrynowe – współistnieją wraz z gruczołami łojowymi i włosami (znajdują się w pachach, na głowie, na brodawkach sutkowych, w pachwinach i na zewnętrznych organach płciowych). Ze względu na dużą zawartość protein i lipidów pot produkowany przez gruczoły apokrynowe jest doskonałą pożywką dla bakterii – i to właśnie one są odpowiedzialne za nieprzyjemny zapach, ponieważ w trakcie metabolizowania potu wytwarzają produkty uboczne o bardzo charakterystycznej, ostrej woni. Gruczoły apokrynowe uaktywniają się dopiero w okresie dojrzewania (dlatego pot dzieci nie ma przykrego zapachu). Wydzielają pot pod wpływem wysokiej temperatury, silnych emocji i stresu, ale nie tylko. Wpływ na ich aktywność mogą też mieć hormony, zażywanie niektórych leków, choroby. Pierwotną funkcją gruczołów apokrynowych była komunikacja zapachowa, wydzielanie substancji informujących o naszych emocjach, dlatego reagują na tak wiele bodźców.

Czym jest nadpotliwość?

Pocenie się jest naturalnym zjawiskiem fizjologicznym, które chroni nasz organizm przed przegrzaniem. Czasami jednak proces ten jest nasilony, powodując duży dyskomfort w codziennym życiu, a nawet utrudniając relacje biznesowe czy towarzyskie. Zwykle nadpotliwość jest zlokalizowana w dołach pachowych, na dłoniach i na stopach, związana jest z nadmierną aktywnością gruczołów potowych. Pot który jest wtedy produkowany to pot ekrynowy – tylko on bierze udział w procesach termoregulacyjnych. U podłoża problemu leżą czynniki hormonalne, emocjonalne, a czasami zdrowotne, np. cukrzyca, nadczynność tarczycy czy choroby nerek. Uważa się, że na problem ten cierpi nawet 1-4% społeczeństwa. Za normę uznaje się wydzielanie ok. 800-1000 ml potu dziennie, choć nawet mniejsza ilość może powodować subiektywne odczucie nadpotliwości. Pomocne może być stosowanie antyperspirantów blokujących lub zwężających ujścia gruczołów potowych, np. Kuracji Vichy przeciw nadmiernemu poceniu 48-godzinna skuteczność. Nowoczesne antyperspiranty mają również działanie dezodoryzujące, mogą więc zredukować zapach wydzielanego potu, jeśli aktywność antyperspiracyjna będzie za słaba, np. przy bardzo wysokiej potliwości związanej ze stresem. Jeśli pocenie jest jednak tak silne, że nie da się go kontrolować za pomocą codziennej higieny, trzeba sięgnąć po metody profesjonalne, np. chirurgiczną redukcję ilości gruczołów potowych albo laserowe czy termiczne zablokowanie ich aktywności. Wzmożone pocenie może też pojawić się w okresie menopauzy.

Dziwny zapach ciała – oznaka choroby

Konkretny zapach potu może też świadczyć o chorobie, dlatego coraz większą wagę przykłada się do badań nad tym problemem. O jakiej więc chorobie może świadczyć dziwny zapach skóry?

• Cukrzyca
  Chorzy na cukrzycę często wydzielają pot, który ma zapach acetonu czy gnijących owoców. Związane jest to z tzw. kwasicą ketonową, która spowodowana jest nadmiarem cukru we krwi i niedoborem insuliny, co prowadzi do tego, że organizm musi korzystać z innego źródła energii w postaci tłuszczów. Osoby, które obserwują u siebie ten problem, koniecznie powinny jak najszybciej skontaktować się z lekarzem, bo kwasica ketonowa jest stanem zagrażającym życiu. Skóra pachnąca acetonem świadczy o głębokich zaburzeniach cukrzycowych.
• Niewydolność wątroby
  Nieprzyjemny zapach skóry (przypominający zapach wątróbki) może świadczyć o niewydolności wątroby. Przy tym problemie pojawiają się też bóle brzucha, odbijanie po jedzeniu czy wzdęcia. Choroba ta może doprowadzić do żółtaczki oraz do powiększenia wątroby.
• Niewydolność nerek
  Przy zaawansowanej niewydolności nerek pojawia się tzw. zapach mocznicowy – pot pachnie moczem bądź amoniakiem. Objawami towarzyszącymi będą zmiany w ilości oddawanego moczu, ogólne osłabienie, suchość skóry, jej ziemiste zabarwienie.
• Kandydoza
  Dziwny zapach ciała może być spowodowany kandydozą, podczas której organizm jest zaatakowany przez drożdże. Najczęstszą przyczyną tej choroby jest długotrwałą antybiotykoterapia bądź zażywanie leków obniżających odporność.

Genetycznie uwarunkowane choroby powodujące dziwny zapach skóry

Należą do nich przede wszystkim:

• Fenyloketonuria – wrodzona choroba metaboliczna, w przebiegu której dochodzi do gromadzenia się w narządach nadmiaru aminokwasu fenyloalaniny. Substancja ta doprowadza do ich dysfunkcji. Choroba ta daje charakterystyczny mysi zapach potu.
• Trimetyloaminuria (TMAU) – zaburzenie metaboliczne znane też pod angielską nazwą „fish odor syndrome” (zespół odoru rybnego). Powoduje niedobór w produkcji enzymu FMO3, który bierze udział w przekształcaniu trimetyloaminy (TMA), związku znajdującego się m.in. w rybach, do tlenku trimetyloaminy (TMAO). Przy niedoborach lub zaburzeniu działania FMO3 organizm nie jest w stanie rozłożyć TMA. Nadmiar substancji wydalany jest z potem i moczem, a także w oddechu, powodując silny odór przypominający gnijące ryby. Schorzenie to pojawia się bardzo rzadko, zwykle u kobiet.

Dieta a dziwny zapach ciała

Przykry zapach skóry może być też skutkiem złej diety, palenia papierosów czy problemów z trawieniem alkoholu. Do potraw zmieniających zapach skóry należą przede wszystkim:

• ostre przyprawy i warzywa (np. czosnek, cebula, curry) – ich mocna woń jest nie tylko wyczuwalna w oddechu, ale też przez skórę, mieszając się z odorem potu (mają działanie rozgrzewające),nieprzyjemny dla wielu osób zapach związany z ich spożywaniem wynika z zawartości związków organicznych zawierających siarkę, które nie tylko same w sobie mają charakterystyczny zapach, ale na dodatek mogą reagować z substancjami zawartymi w pocie, lub być metabolizowane przez bakterie, tworząc kolejne związki wonne.
• alkohol – jest metabolizowany do aldehydu octowego, który następnie zmienia się w kwas octowy o intensywnym zapachu, zwłaszcza zapach aldehydu octowego może być silnie wyczuwalny.
• warzywa kapustne – podobnie jak czosnek i cebula zawierają dużo związków siarki o charakterystycznym zapachu zgniłego jaja, które są chętnie metabolizowane przez bakterie, oraz reagują z innymi związkami wydalanymi przez nasz organizm wraz z potem.
• czerwone mięso – to też bogactwo związków siarki, które mogą powodować zapach zgniłego jaja; aminokwasy z czerwonego mięsa dostarczają atomy siarki, które są wbudowywane w wyniku metabolizmu w inne związki w naszym organizmie, dając w efekcie końcowych przykry zapach nawet kilka godzin po zjedzeniu,
• szparagi – zawierają związki siarki, których zapach (zgniłego jaja) może być wyczuwalny przez skórę oraz w moczu (tzw. asparagus pee).

Nieprzyjemnemu zapachowi sprzyja dieta ketogenna, polegająca na zmniejszonym spożyciu węglowodanów przy jednoczesnym zwiększeniu ilości białka, co powoduje uwalnianie się ciał ketonowych do krwioobiegu. Dieta ta jest stosowana w leczeniu niektórych chorób (np. padaczki), ale też przez wiele osób pragnących zrzucić zbędne kilogramy. Także osoby z otyłością mają często dziwny zapach skóry – to nie tylko efekt złej diety, ale też tego, że w fałdach skóry, w których zbiera się pot, powstają doskonałe warunki (ciemno, wilgotno i ciepło) do rozmnażania i bytowania bakterii odpowiedzialnych za nieprzyjemny zapach.

Poznaj również 5 przyczyn intensywnego zapachu potu.