Łysienie andro-
genowe –
co warto
o nim wiedzieć?

Dlaczego łysienie androgenowe jest tak powszechne i jak skutecznie można je leczyć?

• Łysienie androgenowe jest najczęstszą przyczyną wypadania włosów, uwarunkowaną genetycznie. Często występuje rodzinnie.
• Jest związane z nadwrażliwością mieszków włosowych na dihydrotestosteron (DHT).
• Ze względu na charakterystyczny przebieg dosyć łatwo można je zdiagnozować.
• Nie da się go całkowicie wyleczyć, ale można zahamować wypadanie włosów i pobudzić ich odrastanie.
• W tym celu stosuje się miejscowe kuracje np. z Aminexilem oraz czasami leki doustne.

Łysienie androgenowe (androgenetic alopecia, AGA) jest najczęstszym rodzajem wypadania włosów, które dotyka ponad 80% mężczyzn i ok. 42% kobiet, częściej występuje u osób rasy kaukaskiej niż u Azjatów czy Afroamerykanów¹. Częstotliwość występowania choroby wzrasta wraz z wiekiem. Dotyczy nie mniej niż 50% dorosłych mężczyzn poniżej 50. roku życia i ponad 70% powyżej 70. roku życia. W przypadku kobiet jest to 3–6% populacji poniżej 30. roku życia i 30–40% po 50. roku życia². Czasami u mężczyzn nazywa się je w skrócie MAGA (male androgenetic alopecia), a u kobiet – FAGA (female androgenetic alopecia).

Łysienie androgenowe – przyczyny

Skłonność do niego jest uwarunkowana genetycznie i często występuje rodzinnie. Przyczyną łysienia androgenowego jest aktywność 5 alfa reduktazy – enzymu obecnego w komórkach mieszków włosowych, pod którego wpływem dochodzi do przekształcenia testosteronu w jego aktywną formę, tzw. dihydrotestosteron (DHT). DHT powoduje obkurczenie i miniaturyzację mieszków włosowych, a w efekcie ich zanik i wypadanie włosów. DHT wpływa również na skrócenie czasu trwania anagenu (faza wrostu włosa), i wydłużenie telogenu (faza spoczynku włosa). Jest to choroba postępująca i uzależniona od genetycznie uwarunkowanej nadwrażliwości mieszków włosowych na DHT. Co ciekawe, mieszki włosowe umiejscowione na potylicy są odporne na DHT, dlatego rzadko kiedy panowie łysieją w tej okolicy (dzięki temu można stąd potem pobrać grafty do przeszczepu włosów). Rozpoznanie łysienia androgenowego opiera się przede wszystkim na wywiadzie, ocenie klinicznej oraz ewentualnie trychoskopii, w przypadkach budzących wątpliwości stosuje się też biopsję i badanie histopatologiczne.

Poznaj wszystkie przyczyny wypadania włosów.

Łysienie androgenowe może spowodować u mężczyzn całkowite wyłysienie.

Łysienie androgenowe – objawy

U mężczyzn proces łysienia zachodzi gwałtowniej niż u kobiet i często rozpoczyna się we wczesnej młodości, ok. 18.–20. roku życia – następnie zmiany postępują stopniowo od okolicy czołowo-skroniowej aż po czubek głowy. Początkowo więc pojawiają się zakola, następnie linia włosów cofa się w kierunku szczytu głowy. Włosy stają się cieńsze, krótsze i jaśniejsze, ponieważ synteza melaniny mieszkowej jest skorelowana z fazą anagenu. Czasami proces łysienia może też obejmować całą powierzchnię głowy. Stopień łysienia androgenowego u mężczyzn określany jest wg 7-stopniowej skali Hamiltona-Norwooda, gdzie:

• Stopień 1 – to naturalna tzw. nastoletnia linia włosów, bez pogłębionych zakoli,
• Stopień 2 – łagodne cofnięcie przedniej linii włosów, delikatne zakola, tzw. dojrzała linia włosów,
• Stopień 3 – pogłębianie zakoli, dalsze cofanie przedniej linii włosów, wczesna faza łysiny,
• Stopień 4 – wyraźnie cofnięta linia włosów, przerzedzenie w części ciemieniowej, pas oddzielający przód od wierzchołka,
• Stopień 5 – pas oddzielający szczyt od części ciemieniowej staje się coraz węższy, widoczne przerzedzenie,
• Stopień 6 – obszary łysienia łączą się w jeden, zwiększa się ich powierzchnia,
• Stopień 7 – włosy są obecne na części potylicznej, na pozostałym obszarzem włosów nie ma albo są bardzo rzadkie.

U kobiet łysienie androgenowe (nazywane też łysieniem typu kobiecego) zachodzi na skutek braku równowagi androgenowo-estrogenowej, rzadko jednak prowadzi do całkowitego wyłysienia. Włosy mogą jednak ulec znacznemu przerzedzeniu – głównie w okolicy ciemieniowo-szczytowej, co dla wielu kobiet stanowi poważny problem estetyczny i psychologiczny.

Aspekt psychologiczny

Łysienie androgenowe nie zagraża zdrowiu, ale może wpływać na jakość życia. Często, zwłaszcza u młodych mężczyzn i kobiet cierpiących z jego powodu, powoduje zakłopotanie i wstyd, a także frustrację wynikającą z niemożności ukrycia objawów. Piękne, gęste włosy są atrybutem atrakcyjności, więc ich brak lub przerzedzenie może wpływać na zaniżenie samooceny i poczucia własnej wartości. Dlatego tak niezwykle ważne jest jak najszybsze wdrożenie leczenia oraz odpowiednia profilaktyka. Pomocna może też być psychoterapia.

Łysienie androgenowe – leczenie

Leczenie łysienia androgenowego jest trudne, ponieważ nadwrażliwość mieszków włosowych na DHT jest uwarunkowana genetycznie. Możliwe jest jednak zahamowanie postępującego łysienia oraz stymulacja wzrostu włosów. Efekty są uzależnione od stopnia zaawansowania – w ostatnim, 7. stopniu łysienia androgenowego, jedyną skuteczną metodą odzyskania włosów jest ich przeszczep. Dlatego im wcześniej rozpoczniesz terapię, tym lepiej. W tym celu stosuje się przede wszystkim:

• Terapię miejscową z użyciem preparatów na bazie minoksydylu – jest to organiczny związek chemiczny o silnym działaniu hipotensyjnym (stosowany pierwotnie w leczeniu nadciśnienia), który jest odpowiedzialny za rozszerzenie obwodowych naczyń krwionośnych, a tym samym za zwiększenie ukrwienia mieszków włosowych. Stosowany jest w stężeniu 2% (bez recepty) i 5%. Skutkiem ubocznym może być przejściowe łysienie (o charakterze telogenowym), a także hipertrichoza (nadmierne owłosienie) twarzy, która częściej występuje przy aplikacji preparatu 5%. Może też pojawić się podrażnienie bądź kontaktowe zapalenie skóry głowy. Minoksydylu nie powinno się stosować w czasie ciąży i podczas karmienia piersią. Efekt utrzymuje się w trakcie leczenia i kilka tygodni po zaprzestaniu.
• Kuracje miejscowe (np. ampułki) na bazie Aminexilu – jest to substancja opracowana przez markę Vichy jako bezpieczna alternatywa dla minoksydylu. Wpływa na metabolizm mieszków włosowych, prowadząc do ponownego „ukorzenienia” i wzrost włosa, a efekty są widoczne już po 6 tygodniach regularnego stosowania ampułek na wypadanie włosów.
• Leczenie doustne finasterydem (1 mg/dobę) – jest to związek chemiczny, który uniemożliwia konwersję testosteronu do DHT poprzez hamowanie działania 5 alfa reduktazy. Preparat jest zalecany wyłącznie w leczeniu łysienia androgenowego u mężczyzn. Pojedyncza dawka doustna 1 mg/dobę finasterydu zmniejsza stężenie DHT w surowicy i w owłosionej skórze głowy o ok. 70%. Według badań po 4 miesiącach kuracji dochodzi do zahamowania wypadania włosów, a po 8–12 miesiącach obserwuje się odrost włosów³. Efekty utrzymują się w trakcie stosowania terapii. Niestety, finasteryd może dawać skutki uboczne, przede wszystkim to zmniejszenie libido i zaburzenie funkcji seksualnych u mężczyzn. Bardzo dobre efekty daje terapia łączona z wykorzystaniem finasterydu i kuracji miejscowej na bazie minoksydylu.
• Zabiegi – wspomagająco w leczeniu łysienia androgenowego stosowane są profesjonalne zabiegi trychologiczne oraz medyczne. Szczególnie polecane są: mezoterapia koktajlami (np. na bazie peptydów), osoczem bogatopłytkowym pozyskiwanym z własnej krwi pacjenta, przeszczep komórek macierzystych (z obszaru potylicznego na miejsce objęte łysieniem), światłoterapia LED czy zabiegi laserowe. Zabiegi hamują wypadanie włosów i powodują ich szybsze odrastanie. Ze względu na to, że łysienie androgenowe ma charakter postępujący, zabiegi trzeba powtarzać dla podtrzymania efektów. Pomocna może też w tym być odpowiednia pielęgnacja i stosowanie w domu kuracji przeciwko wypadaniu włosów, np. Dercos na bazie Aminexilu.
• Przeszczep włosów – to jedyne rozwiązanie, gdy nastąpiła znaczna i trwała utrata włosów – i możliwe jest pobranie odpowiedniej ilości tzw. graftów (zespołów mieszkowo-włosowych) z obszaru potylicy. Przeszczep wykonywany jest ręcznie bądź za pomocą specjalnego urządzenia, którym można pobierać materiał i transplantować go w obszar biorczy. Na pełen efekt czeka się ok. roku. Przeszczepione włosy nie wypadną, gdyż są niewrażliwe na DHT.

Źródła:
¹ Walkowiak H. Zastosowanie finasterydu w leczeniu łysienia androgenowego męskiego. Post Dermatol Alergol 2007; 3: 133-139.
² Ligia Brzezińska-Wcisło, Adriana Rakowska, Lidia Rudnicka, Beata Bergler-Czop, Joanna Czuwara, Joanna Maj, Małgorzata Olszewska, Waldemar Placek, Adam Reich, Barbara Zegarska. Łysienie androgenowe kobiet i mężczyzn. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2018, 105,1–18 DOI: https://doi.org/10.5114/dr.2018.74162
³ Prof. dr hab. n. med. Magdalena Czarnecka-Operacz, dr n. med. Anna Sadowska-Przytocka. Zastosowanie minoksydyly i finasterydu w leczeniu łysienia androgenowego, http://aesthetica.com.pl/book/book.php?file=http://aesthetica.com.pl/clients/25/files/files/AE_24_028-032.pdf

Łysienie androgenowe jest najczęstszą przyczyną wypadania włosów u mężczyzn.