Czy łupież może być przyczyną wypadania włosów?

Problem łupieżu jest najczęstszą dolegliwością skóry głowy

Łupież jest częstym schorzeniem skóry głowy, dotykającym mniej więcej jedną na dwie osoby¹, przy czym u mężczyzn występuję częściej niż u kobiet. Związane to jest przede wszystkim z silniejszym przetłuszczaniem się skóry głowy pod wpływem męskich hormonów. Charakterystycznym objawem łupieżu jest widoczne łuszczenie się naskórka, któremu czasami towarzyszy świąd. Łupież jest w dużym stopniu uwarunkowany genetycznie, ale może też być powodowany zmianami hormonalnymi, chorobami, stresem, nieodpowiednią pielęgnacją bądź brakiem higieny skóry głowy i włosów.

Na skórze głowy znajduje się ogromna ilość mieszków włosowych z licznymi ujściami gruczołów łojowych, które są umiejscowione w ich górnej części. Tworzą one unikalne mikrośrodowisko na skórze głowy – związane z produkcją sebum i ciągłym „natłuszczaniem” włosów. Poza tym skóra na głowie, tak samo jak na całym ciele, ulega ciągłemu rogowaceniu i złuszczaniu w 28-dniowym cyklu odnowy komórkowej – w przypadku zdrowej skóry zwykle tego nie zauważamy.

U osób z łupieżem dochodzi jednak do przyspieszonej proliferacji komórek skóry głowy, co powoduje nadmierne złuszczanie warstwy rogowej i zrzucanie dużych ilości zrogowaciałych komórek naskórka. Widoczne są one jako biały pył, charakterystyczny dla łupieżu suchego. Komórki skóry mogą się również zlepiać tworząc duże skupiska, przyklejające się do skóry głowy i włosów (w przebiegu łupieżu tłustego), określane jako płatki bądź łuski łupieżu.

Co żyje na skórze głowy?

Skóra głowy jest zasiedlona przez przyjazne nam drobnoustroje, które dbają o równowagę mikrobiomu skóry głowy. Składa się on głównie z bakterii Propionibacteria i Staphylococcus oraz grzybów Malassezia. Według ostatnich badań² brak równowagi między tymi bakteriami – gdy bakterie Staphylococcus stają się bardziej dominujące w stosunku do bakterii Propionibacteria, a grzyby Malassezia silnie kolonizują skórę – mogą prowadzić do łupieżu.

Starsze badania wskazują przede wszystkim na nadmiar Malassezia, a w szczególności Malassezia restricta – jako czynnika odpowiedzialnego za łupież. Drożdżaki te metabolizują trójglicerydy obecne w sebum skóry głowy w celu wytworzenia kwasu oleinowego, który następnie przenika do górnej warstwy warstwy rogowej naskórka. Proces ten wywołuje odpowiedź zapalną i powoduje nieregularne odrywanie się komórek skóry³.

Badania wykazały również, że przewaga jednego rodzaju drobnoustrojów nad innym może również powodować uszkodzenie oksydacyjne⁴, a tym samym prowadzić do wywołania stanów zapalnych na skórze głowy. To z kolei może wpływać na włosy wyrastające z mieszków włosowych, zmieniając siłę, z jaką się one w nich zakotwiczają.Dowodem na to jest wydłużenie zarówno fazy katagenu, jak i telogenu w cyklu włosów⁵ oraz pojawienie się większej ilości dysplastycznych włosów anagenowych, które są włosami ścieńczonymi – ich grubość została znacząco zmniejszona⁶. Przewlekły łupież może powodować wypadanie włosów lub nasilać niektóre rodzaje łysienia np. łysienie androgenowe.

Jak pozbyć się łupieżu?

Stan skóry głowy ma kluczowe znaczenie dla zdrowia włosów. Należy zatem zminimalizować stres oksydacyjny spowodowany nadmiernym namnażaniem się niektórych drobnoustrojów wchodzących w skład naturalnego mikrobiomu skóry głowy, a zwłaszcza grzybów Malassezia. Trzeba też zmniejszyć produkcję sebum. Takie działanie ma szampon przeciwłupieżowy zawierający substancje czynne, które hamują wzrost populacji tych grzybów i zmniejszają wydzielanie sebum, dlatego należy włączyć go do codziennej pielęgnacji włosów (i stosować np. naprzemiennie ze zwykłym szamponem, w profilaktyce łupieżu).

Przypisy:
¹ Sommer, B., Overy, D. P. & Kerr, R. G. Identification and characterization of lipases from Malassezia restricta, a causative agent of dandruff.FEMS Yeast Res 15 (2015).
² Xu, Zhijue; Wang, Zongxiu; Yuan, Chao; Liu, Xiaoping; Yang, Fang; Wang, Ting; Wang, Junling; Manabe, Kenji; Qin, Ou; Wang, Xuemin; Zhang, Yan; Zhang, Menghui (2016). "Dandruff is associated with the conjoined interactions between host and microorganisms". Scientific Reports. 6: 24877.
³ Dawson TL (2006). "Malassezia and seborrheic dermatitis: etiology and treatment". Journal of Cosmetic Science. 57 (2): 181–2. PMID 16758556.
⁴ Bickers DR, Athar M. Oxidative stress in the pathogenesis of skin disease. J Invest Dermatol. 2006;126:2565–75.
⁵ Denizli H, Güler Özden M, Sentürk N, Bek Y. Trichogram findings in psoriasis and seborrheic dermatitis patients. Turk Klinikleri J Dermatol. 2017;27:61–8.
⁶ Stanimirović A, Skerlev M, Stipić T, Beck T, Basta-Juzbasić A, Ivanković D, et al. Has psoriasis its own characteristic trichogram? J Dermatol Sci. 1998;17:156–9.
⁷ Pitney L, Weedon D, Pitney M. Is seborrhoeic dermatitis associated with a diffuse, low-grade folliculitis and progressive cicatricial alopecia? Australas J Dermatol. 2016;57:e105–7.

Przewlekły łupież może nasilać wypadanie włosów